Σαν σήμερα, στις 3 Φεβρουαρίου του 1815, ξεκίνησε η λειτουργία του πρώτου εμπορικού εργοστασίου τυριού στον κόσμο στην Ελβετία, εγκαινιάζοντας τη μαζική εκβιομηχάνιση ενός από τα πιο δημοφιλή και αρχαία τρόφιμα.
της Πέπης Οικονομάκη
Μέχρι τότε, το τυρί στην περιοχή των Άλπεων δεν ήταν μόνο το κύριο τρόφιμο, αλλά ήταν επίσης ευρέως διαδεδομένο ως εναλλακτικό μέσο πληρωμής αντί του χρήματος.
Ήταν σύνηθες να πληρώνονται οι τεχνίτες, οι μεροκαματιάρηδες ακόμη και οι εφημέριοι των ναών με τυρί αντί για χρήμα. Οι βοσκοί συνήθιζαν να μεταφέρουν τους τροχούς των τυριών τους πάνω από τα περάσματα των Άλπεων στην Ιταλία και να τους ανταλλάσσουν με μπαχαρικά, κρασί, κάστανα και ρύζι. Τον 15ο και 16ο αιώνα, οι γαλακτοπαραγωγοί των Άλπεων έφερναν το τυρί που περίσσευε στην κοιλάδα για να το πουλήσουν. Ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να πωλούν οι ίδιοι τα προϊόντα τους στις αγορές, καθώς οι αρχές αποδοκίμαζαν τους μεσάζοντες.
Καθώς, όμως, το εμπόριο τυριού αναπτυσσόταν, κατέστη αδύνατο να απαγορευτεί η δραστηριότητα των μεσαζόντων. Ο τυροκόμος ήταν ο απαραίτητος σύνδεσμος μεταξύ του κτηνοτρόφου των Άλπεων και του καταναλωτή. Είχαν ό,τι δεν είχε ο αλπικός κτηνοτρόφος: αποθηκευτικό χώρο και κεφάλαιο, καθώς και τεχνογνωσία μάρκετινγκ και δίκτυο πελατών.
Τον 18ο αιώνα, η ζήτηση των καταναλωτών για σκληρό τυρί αυξήθηκε σημαντικά λόγω της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής του. Ακόμη και τότε ίσχυε ότι όσο μεγαλύτερη ήταν η ζήτηση, τόσο υψηλότερη ήταν η θέση του παραγωγού. Σύντομα η τυροκομία δεν περιοριζόταν πλέον σε ταπεινούς γαλακτοπαραγωγούς ή κτηνοτρόφους.
Εκείνη την εποχή, ωστόσο, ο κόσμος εξακολουθούσε να πιστεύει ότι το μεταφερόμενο τυρί μπορούσε να παραχθεί μόνο στις Άλπεις. Όμως ο Philipp Emanuel von Fellenberg διαφωνούσε και δημιούργησε ένα πειραματικό τυροκομείο στο κτήμα του Hofwil το 1805. Ο Fellenberg απέδειξε σύντομα ότι καλό τυρί μπορεί να παραχθεί και στις πεδινές περιοχές.
Το 1815, ο Rudolf Emanuel von Effinger, ο άρχοντας του κάστρου Kiesen κοντά στο Thun, έχτισε εκεί ένα τυροκομείο, το πρώτο τυροκομείο του Emmental στην κοιλάδα που λειτουργούσε ως συνεταιρισμός.
Οι Ελβετοί αρχικά δεν έβλεπαν με καλό μάτι το Emmental που παρήγαγαν τα νέα τυροκομεία της κοιλάδας, αλλά η παραγωγή τυριού σε ολόκληρη την Ελβετία μετατοπίστηκε σταδιακά όλο και περισσότερο στην κοιλάδα.
Ποιος πρωτοέφτιαξε το τυρί;
Το τυρί αναφέρεται στην αρχαία ελληνική μυθολογία και ενδείξεις παρασκευής τυριού έχουν βρεθεί σε αιγυπτιακές τοιχογραφίες τάφων που χρονολογούνται πάνω από 4000 χρόνια πριν.
Ένας θρύλος λέει ότι ένας έμπορος που διέσχιζε την αραβική έρημο έριξε γάλα σε ένα σακουλάκι φτιαγμένο από το στομάχι ενός προβάτου. Ο συνδυασμός του ισχυρού ήλιου και της πυτιάς από το στομάχι προκάλεσε τη πήξη του γάλακτος και καθώς ο έμπορος ταξίδευε το γάλα διαχωρίστηκε σε τυρόπηγμα και ορό γάλακτος.
Εκείνο το βράδυ, όπως λέει η θρύλος, ο πεινασμένος έμπορος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που έφαγε τυρί (δηλαδή το τυρόπηγμα).