Οι κάτοικοι της Ζαγοράς στο βορειανατολικό Πήλιο έχουν μια πλούσια παραγωγική αλλά και συνεργατική παράδοση που έχει την αφετηρία της αιώνες πριν. Οι πρώτες καταγραφές συνδέονται με τις συντεχνίες μεταξιού και μάλλινων σκουτιών στην Κωνσταντινούπολη και την έντονη παρουσία κατοίκων της περιοχής σε εμπορικούς θαλάσσιους δρόμους με τα Ζαγοριανά Καράβια στις αγορές της Μεσογείου και της Ευρώπης.
Αργότερα μετά το μετάξι και την μεταποίηση νημάτων, κυριάρχησαν σταδιακά οι καλλιέργειες του αμπελιού, της πατάτας, των φουντουκιών και οι πρώτες ποικιλίες μήλου…
Στη διάρκεια της πορείας του, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου που είναι σήμερα ο κυριότερος φορέας εμπορικής δραστηριότητας και ανάπτυξης της περιοχής του Ανατολικού Πηλίου και μία από τις πιο δυναμικές πρωτοβάθμιες συνεταιριστικές οργανώσεις της χώρας μας, παρουσίασε πολλές μεταπτώσεις ακμής και παρακμής, οφειλόμενες άλλοτε στις ειδικότερες συνθήκες της περιοχής Ζαγοράς και άλλοτε στις γενικότερες συνθήκες της χώρας. Έχει επιβιώσει στη διάρκεια δύο παγκοσμίων πολέμων, ενός εμφυλίου, μιας δικτατορίας, της πρόσφατης μεγάλης οικονομικής κρίσης και των πιο πρόσφατων αλλεπάλληλων θεομηνιών «Daniel» και «Elias».
Η ιστορία ενός Συνεταιρισμού, η ιστορία μιας χώρας
Ο αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς είναι από τους αρχαιότερους συνεταιρισμούς, αφού ιδρύθηκε στις 27 Οκτωβρίου 1916 από 199 Ζαγοριανούς. Πρώτος και προσωρινός Πρόεδρος του Συνεταιρισμού ήταν ο ιερέας Κωνσταντίνος Σαμαράς.
Λίγο αργότερα πραγματοποιούνται οι πρώτες αρχαιρεσίες για Διοικητικό και Εποπτικό Συμβούλιο του Συνεταιρισμού. Πρώτος εκλεγμένος Πρόεδρος στέφθηκε ο δημοδιδάσκαλος Κωνσταντίνος Παντόπουλος.
Η θητεία του κράτησε έως το 1919 οπότε, Πρόεδρος αναλαμβάνει ο πρώην Πρόεδρος της Κοινότητας Ζαγοράς, Λεωνίδας Κανελλής.
Η επίσημη έναρξη της εμπορικής δραστηριότητας του Συνεταιρισμού με πατάτες, κάστανα, φουντούκια, μήλα και καρύδια ξεκίνησε το 1921 ενώ ένα χρόνο αργότερα καθιερώνεται η υποχρεωτική παράδοση του συνόλου της παραγωγής των συνεταίρων στην Οργάνωση.
Μεγάλη ανάπτυξη γνωρίζει ο συνεταιρισμός το 1928 αφού η παραγωγή πατάτας εκτινάσσεται από τα 700.000 στα 3.000.000 κιλά. Λίγα χρόνια αργότερα η χρεωκοπία της Ελλάδας φέρνει τη κρίση και στους αγρότες της Ζαγοράς…
Το 1940 έρχεται και ο πόλεμος. Αν και απαγορεύεται η σύγκλιση Γενικών Συνελεύσεων, ο Συνεταιρισμός δραστηριοποιείται κανονικά και το 1944 συνεργάζεται με άλλες Οργανώσεις, στο πλαίσιο της ανταλλακτικής οικονομίας, με σκοπό τον επισιτισμό του χωριού.
Στις αρχές της δεκαετία του 50 ξαναβρίσκει τον βηματισμό του, αυξάνει την παραγωγή του σε μήλα και ξεκινά τις εξαγωγές στις Βόρειες Χώρες και στην Αίγυπτο. Στις 30 Απριλίου 1954, σεισμός 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ προκαλεί καταστροφές στην περιοχή των Σοφάδων αλλά και σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Οι αγρότες βλέπουν τη γη ως μοναδικό αποκούμπι για να ξαναχτίσουν τις ζωές τους… Αποκαθιστούν τις ζημιές στις εγκαταστάσεις γρήγορα και συνεχίζουν να δουλεύουν σκληρά.
Ένα χρόνο μετά την καταστροφή αρχίζει η σταδιακή εξάπλωση της ποικιλίας στάρκιν. Μέχρι τότε καλλιεργούνται ορισμένες παλιές ποικιλίες μήλων όπως οι μανιές, τα σκιούπια, τα γουάϊν, τα μπελφόρ, οι ρενέδες και κυρίως τα φυρίκια που αποκαλούνται «ο βασιλιάς των μήλων» και βασικές καλλιέργειες είναι επίσης τα φουντούκια, οι πατάτες, οι ελιές και τα κάστανα. Το 1956 τα μήλα προσεγγίζουν διπλάσια ποσότητα παραγωγής από τις πατάτες, η καλλιέργεια με σκοπό την εμπορία των οποίων μερικά χρόνια μετά, εγκαταλείπεται.
Ακολουθούν χρόνια που ο Συνεταιρισμός περνά διά πυρός και σιδήρου. Η ανασύσταση το 1964 και η λειτουργία πρατηρίου στην Κεντρική Λαχαναγορά του Ρέντη ένα χρόνο αργότερα διαμηνύονται ελπιδοφόρα, ωστόσο το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967 καθαιρεί την εκλεγμένη διοίκηση και διορίζει νέα με αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός μελών να αποχωρήσουν.
Το 1974 αποκαθίσταται η δημοκρατική λειτουργία του Συνεταιρισμού και γίνονται εκλογές για τα όργανα έπειτα από 9 χρόνια. Αγοράζονται ανυψωτικά και νέο φορτηγό.
Η μεγάλη άνθηση ήρθε το 1981 με την είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Τα μέλη του συνεταιρισμού πολλαπλασιάζονται και η παραγωγή σταδιακά ανεβαίνει από τους 1.000 στους 5.200 τόννους. Το 1984 προχωρά σε ανακαινισμένα ιδιόκτητα Γραφεία και σε επέκταση Ψυγείων που εγκαινιάζει ο Υπουργός Γεωργίας Κώστας Σημίτης, μετέπειτα Πρωθυπουργός της χώρας.
Το αυτοκόλλητο που άλλαξε τη μοίρα του μήλου
Το 1985 ο Συνεταιρισμός μπαίνει σε νέα φάση δράσης οργανωμένης εμπορικής επιχείρησης. Το εμπορικό σήμα κατοχυρώνεται και κάθε αυθεντικό μήλο Ζαγορίν φέρει το αυτοκόλλητο που το κάνει ξεχωριστό. Το 1996 έρχεται η αναγνώριση με την ετικέτα “Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης” από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μήλα Ζαγορίν ταξιδεύουν σε όλον τον κόσμο και κατακτούν τις διεθνείς αγορές 100 χρόνια συνεχούς παραγωγής και παρουσίας στον αγροτικό τομέα!
Το δύσκολο 2023
Το 2023 ήταν ήδη μια δύσκολη χρονιά και πριν τις δυο θεομηνίες που έπληξαν την περιοχή της Μαγνησίας, καθώς οι καιρικές συνθήκες είχαν ήδη επιφέρει ακαρπία – μικροκαρπία στα δέντρα με αναμενόμενη μείωση του τζίρου. Οι δυο πλημμύρες, «Daniel» και «Elias» δεν κατέστρεψαν μόνο καρπούς αλλά παρέσυραν και ξερίζωσαν πολλά δέντρα.
Ωστόσο οι μηλοπαραγωγοί του Πηλίου με τιτάνιες προσπάθειες κατάφεραν τελικά και μάζεψαν όσα προϊόντα τους άντεξαν στα καιρικά φαινόμενα και τα μήλα και άλλα φρούτα με το σήμα «Zagorin» βγήκαν και πάλι στην ελληνική αγορά.
Παράλληλα, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς (“Zagorin”) συνεχίζει κανονικά το επενδυτικό του πρόγραμμα, που αφορά σε επέκταση των ψυκτικών χώρων του Συνεταιρισμού και θα αυξήσει με την ολοκλήρωσή της τη δυναμικότητα σε ψυγεία στους 14.000 τόνους.