Ακούγεται τουλάχιστον ανατριχιαστικό αλλά η πώληση του δέρματος με τατουάζ του Wolfgang Flatz επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στο μουσείο μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης του Μονάχου, το Pinakothek der Moderne. Και λέμε επρόκειτο καθώς η δημοπρασία ακυρώθηκε αφού και τα 12 κομμάτια αγοράστηκαν από έναν συλλέκτη έναντι «επταψήφιου ποσού» πριν από την εκδήλωση.
Τα μέρη του δέρματος έχουν αγοραστεί από έναν Ελβετό συλλέκτη, ο οποίος θα λάβει ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους, μέχρι να του παραδοθούν μετά το θάνατο του καλλιτέχνη.
Ένα κομμάτι δέρματος θα δοθεί στον γιο του καλλιτέχνη. Τα τατουάζ περιλαμβάνουν το όνομα του καλλιτέχνη στα κυριλλικά και ένα απόφθεγμα του Ρωμαίου φιλόσοφου Κικέρωνα: “Dum spiro spero”.
Στη δημοπρασία, με τίτλο «To Risk One’s Own Skin», για πρώτη φορά ένας καλλιτέχνης εν ζωή πουλούσε το πραγματικό του σώμα ως έργο τέχνης.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε ως προοίμιο της αναδρομικής έκθεσης του μουσείου του Μονάχου για το έργο του Flatz, Something Wrong with Physical Sculpture, που θα διαρκέσει έως τον Μάιο του 2024 και περιλαμβάνει ένα έργο που προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να ρίξουν βελάκια στο σώμα του. Ένα μέρος των εσόδων από την πώληση θα διατεθεί για τις συλλογές ζωγραφικής του μουσείου της Βαυαρίας και το Ίδρυμα Flatz, το οποίο ιδρύθηκε από τον καλλιτέχνη για την προώθηση της «καλλιτεχνικής έκφρασης».
Η πώληση εγείρει ορισμένες από τις ηθικές και νομικές προκλήσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την προβολή και την πώληση πρωτοποριακών έργων τέχνης, ιδίως του βιεννέζικου κινήματος του Actionism (που εκτείνεται στις δεκαετίες του 1960 και του 1970), με το οποίο συνδέθηκε ο Flatz.
«Θα υπάρξουν ηθικές και πολιτισμικές ευαισθησίες γύρω από την πώληση του δέρματος, που είναι ανθρώπινος ιστός», λέει η Xisca Borràs, συνεργάτης της ομάδας βιοεπιστημών της νομικής εταιρείας του Ηνωμένου Βασιλείου Bristows. «Ο νόμος δεν αντιμετωπίζει συγκεκριμένα αυτή την πρακτική, παρά τις προσπάθειες του Συμβουλίου της Ευρώπης και των διαφόρων χωρών να σταματήσουν την εμπορία ανθρωπίνων οργάνων. Και το αν ο καλλιτέχνης θα μπορούσε να δώσει «συγκατάθεση», δεδομένου ότι πληρώνεται για να παραχωρήσει το δέρμα με τατουάζ, είναι ένα ανοιχτό νομικό ερώτημα».
Η Imogen Goold, καθηγήτρια Ιατρικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σημειώνει ότι οι περισσότεροι νόμοι καλύπτουν τη χρήση ανθρώπινου ιστού στο ερευνητικό πλαίσιο. «Υπάρχει κάποια νομολογία, αλλά επικεντρώνεται στην ιδιοκτησία και όχι στην πώληση ανθρώπινου ιστού. Παραδόξως, πωλούνται αρκετοί τύποι ανθρώπινου ιστού και σωματικού υλικού. Το καλύτερο παράδειγμα είναι τα μαλλιά για περούκες. Έχουν επίσης γίνει προσπάθειες πώλησης μητρικού γάλακτος μέσω Διαδικτύου. Αυτού του είδους οι πωλήσεις καλύπτονται πιθανώς από τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών, αλλά η νομιμότητα της πώλησης δεν είναι κάτι που ο νόμος έχει πραγματικά εξετάσει». Αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι η πώληση ειδών όπως τα μαλλιά είναι αδιαμφισβήτητη. Αντίθετα, η απόπειρα πώλησης μητρικού γάλακτος στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτράπηκε γρήγορα, με το eBay να αφαιρεί τις καταχωρίσεις».
Ο καλλιτέχνης Μαρκ Κουίν δημιούργησε ένα γλυπτό του κεφαλιού του από 9 πίντες από το δικό του παγωμένο αίμα που πουλήθηκε για 1,5 εκατομμύρια λίρες το 2005.
Ο Βιμ Ντελβουά προκάλεσε διαμάχες με το τατουάζ που έκανε σε ζωντανά γουρούνια στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ο Καναδός καλλιτέχνης Ρικ Γκίμπσον καταδικάστηκε το 1991 για μια επίδειξη με σκουλαρίκια από έμβρυα.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε ως προοίμιο της αναδρομικής έκθεσης του μουσείου του Μονάχου για το έργο του Flatz, Something Wrong with Physical Sculpture, που θα διαρκέσει έως τον Μάιο του 2024 και περιλαμβάνει ένα έργο που προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να ρίξουν βελάκια στο σώμα του. Ένα μέρος των εσόδων από την πώληση θα διατεθεί για τις συλλογές ζωγραφικής του μουσείου της Βαυαρίας και το Ίδρυμα Flatz, το οποίο ιδρύθηκε από τον καλλιτέχνη για την προώθηση της «καλλιτεχνικής έκφρασης».
Η πώληση εγείρει ορισμένες από τις ηθικές και νομικές προκλήσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την προβολή και την πώληση πρωτοποριακών έργων τέχνης, ιδίως του βιεννέζικου κινήματος του Actionism (που εκτείνεται στις δεκαετίες του 1960 και του 1970), με το οποίο συνδέθηκε ο Flatz.
«Θα υπάρξουν ηθικές και πολιτισμικές ευαισθησίες γύρω από την πώληση του δέρματος, που είναι ανθρώπινος ιστός», λέει η Xisca Borràs, συνεργάτης της ομάδας βιοεπιστημών της νομικής εταιρείας του Ηνωμένου Βασιλείου Bristows. «Ο νόμος δεν αντιμετωπίζει συγκεκριμένα αυτή την πρακτική, παρά τις προσπάθειες του Συμβουλίου της Ευρώπης και των διαφόρων χωρών να σταματήσουν την εμπορία ανθρωπίνων οργάνων. Και το αν ο καλλιτέχνης θα μπορούσε να δώσει «συγκατάθεση», δεδομένου ότι πληρώνεται για να παραχωρήσει το δέρμα με τατουάζ, είναι ένα ανοιχτό νομικό ερώτημα».
Η Imogen Goold, καθηγήτρια Ιατρικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σημειώνει ότι οι περισσότεροι νόμοι καλύπτουν τη χρήση ανθρώπινου ιστού στο ερευνητικό πλαίσιο. «Υπάρχει κάποια νομολογία, αλλά επικεντρώνεται στην ιδιοκτησία και όχι στην πώληση ανθρώπινου ιστού. Παραδόξως, πωλούνται αρκετοί τύποι ανθρώπινου ιστού και σωματικού υλικού. Το καλύτερο παράδειγμα είναι τα μαλλιά για περούκες. Έχουν επίσης γίνει προσπάθειες πώλησης μητρικού γάλακτος μέσω Διαδικτύου. Αυτού του είδους οι πωλήσεις καλύπτονται πιθανώς από τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών, αλλά η νομιμότητα της πώλησης δεν είναι κάτι που ο νόμος έχει πραγματικά εξετάσει». Αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι η πώληση ειδών όπως τα μαλλιά είναι αδιαμφισβήτητη. Αντίθετα, η απόπειρα πώλησης μητρικού γάλακτος στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτράπηκε γρήγορα, με το eBay να αφαιρεί τις καταχωρίσεις».
Ο καλλιτέχνης Μαρκ Κουίν δημιούργησε ένα γλυπτό του κεφαλιού του από 9 πίντες από το δικό του παγωμένο αίμα που πουλήθηκε για 1,5 εκατομμύρια λίρες το 2005.
Ο Βιμ Ντελβουά προκάλεσε διαμάχες με το τατουάζ που έκανε σε ζωντανά γουρούνια στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ο Καναδός καλλιτέχνης Ρικ Γκίμπσον καταδικάστηκε το 1991 για μια επίδειξη με σκουλαρίκια από έμβρυα.