Ένας αρχαίος πολιτισμός, που παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστος σε πολλούς, έρχεται στο φως μέσα από τη νέα περιοδική έκθεση με τίτλο «Θησαυροί της αρχαίας Basilicata – Η αόρατη κληρονομιά», η οποία θα φιλοξενηθεί στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης από τις 17 Οκτωβρίου 2024 έως τις 31 Ιανουαρίου 2025.
«Πρόκειται για τον καρπό συνεργασίας πολλών επιστημόνων που εδώ και χρόνια προσπαθούν να αναδείξουν τον Πολιτισμό μιας περιοχής στη νότια άκρη της Ιταλίας, στο κέντρο του κόλπου του Τάραντα, της Οινωτρίας γης, της σημερινής Basilicata. Μέσα από αυτή την έκθεση, ο επισκέπτης θα γνωρίσει τον πολιτισμό που συνάντησαν οι Έλληνες από την Πελοπόννησο και τη νησιωτική αρχαία Ελλάδα στα μεγάλα ταξίδια τους για εγκατάσταση στη γη της Ιταλίας και της Σικελίας, κυρίως στο τμήμα αυτό που ονομάστηκε αργότερα Μεγάλη Ελλάδα», υποστηρίζει ο Καθηγητής και γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Νικόλαος Σταμπολίδης.
Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν αναλάβει ο γενικός διευθυντής των κρατικών Μουσείων της Ιταλίας, Μάσιμο Οσάνα, και η διευθύντρια των εθνικών Μουσείων της Ματέρα, Άννα Μαρία Μάουρο. Η έκθεση εστιάζει στην περιοχή της Basilicata, παρουσιάζοντας τον πολιτισμό της από το τέλος της Εποχής του Χαλκού (11ος αιώνας π.Χ.) έως τον 6ο αιώνα π.Χ. Συμπεριλαμβάνει 312 επιλεγμένα αντικείμενα από τα μουσεία της περιοχής.
Πρόκειται για προσωπικά αντικείμενα που οι συγγενείς και οι φίλοι πρόσφεραν στους νεκρούς για το μακρύ ταξίδι τους στον Άδη. Αυτά τα συνοδευτικά αντικείμενα αποκαλύπτουν τις πεποιθήσεις, τις δοξασίες, τις σχέσεις και τα έθιμα που είχαν όσο ήταν ζωντανοί, αντιπροσωπεύοντας έτσι τον αρχαίο πολιτισμό της περιοχής της Basilicata. Επιπλέον, η έκθεση περιλαμβάνει αντικείμενα που έφεραν μαζί τους οι Έλληνες σε μεταγενέστερες περιόδους, τα οποία συνδυάστηκαν και συγχωνεύθηκαν με τα προγενέστερα.
Ανάμεσα σε αυτά τα ελληνικής προέλευσης αντικείμενα είναι ένα αγγείο ανάμειξης (δίνος) του 7ου αιώνα π.Χ., που απεικονίζει τον Βελλεροφόντη να σκοτώνει τη Χίμαιρα, καθώς και ένα περιδέραιο από κεχριμπάρι με περίαπτο που έχει μορφή κεφαλής με δαιδαλική κόμμωση. Αυτά τα αντικείμενα αποδεικνύουν τις πολιτισμικές επαφές του τοπικού πληθυσμού με τον ελληνικό πολιτισμό.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε δυο ενότητες. Η πρώτη καλύπτει χρονολογικά την Εποχή του Σιδήρου, από τον 11ο έως τον 8ο αι. π.Χ. και η δεύτερη εστιάζει στην Πρωτοαρχαϊκή και στην Αρχαϊκή Περίοδο.
Η παρουσία κεραμικής του 8ου, 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. είναι εξαιρετικά σημαντική. Από αυτήν την περίοδο, ξεχωρίζουν σύνολα αντικειμένων από διάφορες περιοχές της Basilicata, όπως για παράδειγμα από το Chiaromonte, μια περιοχή όπου φαίνεται να «συναντώνται» διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων εθνών που αναφέρει ο Στράβωνας, καθώς και οι οικισμοί και οι πόλεις που αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή. Επίσης, τα ευρήματα από τις ταφές στην περιοχή του Alianello, καθώς και σε μεταγενέστερο στάδιο από το Μεταπόντιο, προσφέρουν πιο περίπλοκες ερμηνείες.
Δεν είναι μόνο τα κεραμικά ευρήματα, είτε από εισαγόμενη κεραμική είτε από τις απομιμήσεις τους από περιοχές όπως η Κόρινθος, οι Κυκλάδες (όπως η Πάρος και η Νάξος), το Ανατολικό Αιγαίο και οι ακτές της Μικράς Ασίας, όπως η Μίλητος, αλλά και μεταλλικά κοσμήματα, όπως οι φρυγικές πόρπες, καθώς και έπιπλα με μεικτές τεχνικές που προσδίδουν πλούτο και πολυπλοκότητα στον πολιτισμό της περιοχής.
Η χρήση των πολύτιμων μετάλλων, όπως ο χαλκός, το ασήμι ή ο χρυσός, αλλά και άλλα πολύτιμα υλικά, όπως το κεχριμπάρι και το ελεφαντόδοντο, παραπέμπουν σε τεχνικές που είναι γνωστές από τον Όμηρο. Αντίστοιχα, η παρουσία κεραμεικών που σχετίζονται με την προετοιμασία και την πόση του οίνου ή ακόμα και κτερίσματα που παραπέμπουν σε γυναικείες δραστηριότητες όπως η υφαντική, σχετίζονται επίσης με ανάλογες ομηρικές περιγραφές.
Η αφθονία των αντικειμένων που παρουσιάζονται στην έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία της, καθώς θα καταλαμβάνει ολόκληρο τον χώρο της αίθουσας περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης. Αποτελεί μια ακόμη απόδειξη των δημιουργικών και γόνιμων σχέσεων μεταξύ του Μουσείου Ακρόπολης και των Μουσείων της Ιταλίας.