Η πρόσφατη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επιβολή δασμών διοξειδίου του άνθρακα στις εισαγωγές ρυπογόνων προϊόντων εγείρει ανησυχίες στους εκπροσώπους της χαλυβουργίας. Σύμφωνα με το Euractiv αυτή η συμφωνία τους αφήνει απροστάτευτους στον ξένο ανταγωνισμό και η επιβίωσή τους τίθεται σε κίνδυνο.
Από το 2026, οι εισαγωγές σε κλάδους πρώτων υλών όπως ο σίδηρος, ο χάλυβας, το αλουμίνιο και η ηλεκτρική ενέργεια θα υπόκεινται στον πρόσφατα συμφωνηθέντα από την ΕΕ συνοριακό φόρο CO2 – τον Μηχανισμό Προσαρμογής Συνόρων Άνθρακα CBAΜ. Οι δασμοί θα επιβληθούν αρχικά στους κλάδους που παράγουν προϊόντα με την μεγαλύτερη ένταση άνθρακα: σίδηρο και χάλυβα, τσιμέντο, λιπάσματα, αλουμίνιο, ηλεκτρική ενέργεια και υδρογόνο.
Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της αγοράς άνθρακα της ΕΕ που συμφωνήθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο, τα δωρεάν δικαιώματα CO2 θα καταργηθούν πλήρως το 2034 και θα αντικατασταθούν από τη νέα τιμολόγηση άνθρακα της ΕΕ, με στόχο την προστασία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η πλευρά της βιομηχανίας υποστηρίζει ότι ο νέος μηχανισμός θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις για τους μεταλλουργούς που μεταποιούν αυτές τις πρώτες ύλες.
Ο Cyrille Mounier, γενικός αντιπρόσωπος του συνδικάτου της γαλλικής βιομηχανίας αλουμινίου χαρακτηρίζει τον εν λόγω φόρο «θανατηφόρο ατύχημα», διότι θα αυξήσει την τιμή του μετάλλου που καταναλώνεται στην Ευρώπη. Ενώ η βιομηχανία δεν αμφισβητεί την λογική πίσω από τον CBAM, εξακολουθεί να προειδοποιεί για μελλοντικές στρεβλώσεις στην αγορά της ΕΕ, ιδίως υπό το πρίσμα του αυξημένου κόστους παραγωγής που προκαλείται από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών.
Και η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει ακόμη χειρότερη για τα μεταποιημένα προϊόντα, όπως οι πόρτες των αυτοκινήτων, τα οποία δεν θα καλύπτονται από τον δασμό άνθρακα της ΕΕ και θα αφήσουν τους ευρωπαίους κατασκευαστές πλήρως εκτεθειμένους στον διεθνή ανταγωνισμό. Οι στρεβλώσεις των τιμών θα επιδεινωθούν επίσης περαιτέρω από τις επιδοτήσεις που χορηγούν οι ΗΠΑ και η Κίνα στις χώρες τους.
«Η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να συνδυάσει την πολιτική της για το κλίμα με ένα “καρότο” που να ανταγωνίζεται τις υπόλοιπες αγορές» δήλωσε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος της Eurometaux και διευθύνων σύμβουλος της Mytilineos. H Eurometaux ζητά μεγαλύτερη κανονιστική προβλεψιμότητα για τα επόμενα 15 χρόνια, ώστε να καταστεί πιο προσιτή η χρηματοδότηση της απεξάρτησης του κλάδου από τον άνθρακα.
Παράλληλα, η ευρωπαϊκή ένωση χαλυβουργών Eurofer προχωρά ένα βήμα παραπέρα, προειδοποιώντας ότι η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων στο πλαίσιο του ETS κινδυνεύει να εξαφανίσει μεγάλο μέρος των εξαγωγών χάλυβα της ΕΕ αξίας 45 δισ. ευρώ, εάν δεν βρεθεί συγκεκριμένη λύση για τις εξαγωγές πριν από το 2026 σχετικά με τη διαρροή άνθρακα, όταν θα αρχίσει να εφαρμόζεται η νέα τιμολόγηση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει μια σημαντική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ το πρώτο τρίμηνο του 2023. «Το νέο σχέδιο της προέδρου Ursula von der Leyen για μια “διαρθρωτική λύση” πρέπει τώρα να αποδώσει πραγματικά», δήλωσε η Eurometaux.
Οι Ευρωβουλευτές που διαπραγματεύτηκαν τη μεταρρύθμιση του ETS εξήγησαν ότι το σκεπτικό τους στηρίζεται στην προστασία του κλάδου από τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
«Ο κλάδος της χαλυβουργίας ίσως παραπονιέται, επειδή δεν θέλει να προχωρήσει στην απεξάρτηση από τον άνθρακα είτε δεν διάβασε το κείμενο» δήλωσε ο Peter Liese, Γερμανός ευρωβουλευτής που ήταν ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη μεταρρύθμιση του ETS.
Ο Peter Liese απαρίθμησε τα μέτρα που υιοθετήθηκαν και τα οποία θα μετριάσουν τις επιπτώσεις που περιγράφει η βιομηχανία. Πρώτον, ορισμένα μεταποιημένα προϊόντα θα επηρεαστούν άμεσα από τον μηχανισμό, γεγονός που, όπως λέει, μειώνει τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα και πτώσης της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Δεύτερον, οι έμμεσες εκπομπές – αυτές που προκαλούνται από την παραγωγή της ενέργειας που απαιτείται για τη διαδικασία κατασκευής – θα συμπεριληφθούν “υπό ορισμένες συνθήκες” (ειδικό καθεστώς), πρόσθεσε. Τρίτον, το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς (MSR) θα ενισχυθεί τουλάχιστον μέχρι το 2030, με ετήσιο ρυθμό πρόσληψης 24% των δικαιωμάτων, ώστε να δημιουργηθούν επαρκή αποθέματα που μπορούν να απελευθερωθούν για να αποτραπεί η υπερθέρμανση της αγοράς άνθρακα.
Η πρόσφατη συμφωνία CBAM προβλέπει επίσης πρόσθετα κεφάλαια για να βοηθήσει τη βιομηχανία να απαλλαγεί από τον άνθρακα, μέσω ενός ταμείου καινοτομίας και ενός ταμείου εκσυγχρονισμού. Συνολικά, εκτιμάται ότι η αξία τους ανέρχεται σε 50 δισεκατομμύρια ευρώ, δήλωσε ο Pascal Canfin, ένας Γάλλος κεντρώος ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου.
Παρόλα αυτά, οι βιομήχανοι ανησυχούν. Η επέκταση της αγοράς άνθρακα και ο συνοριακός φόρος άνθρακα “δεν θα μπορούσαν να έρθουν σε μια πιο κρίσιμη στιγμή για την ταλαιπωρημένη ευρωπαϊκή βιομηχανία αλουμινίου”, δήλωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση Αλουμινίου σε δελτίο τύπου. Αυτή τη στιγμή, το 50% της πρωτογενούς βιομηχανίας αλουμινίου βρίσκεται σε ακινησία στην Ευρώπη, πράγμα που σημαίνει ότι η παραγωγή έχει μειωθεί κατά περίπου 1,1 εκατομμύρια τόνους. Ο κλάδος πράγματι δυσκολεύεται λόγω των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και της σταδιακής πτώσης των παγκόσμιων τιμών του αλουμινίου.
«Εάν το συνολικό κόστος αυξηθεί, ιδίως λόγω του υψηλού κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και η τελική τιμή του προϊόντος πέσει κάτω από τα 2.000 δολάρια, δεν θα επιβιώσουμε για πολύ καιρό», εξήγησε ο Mounier. Σύμφωνα με τον Mounier, το CBAM θα πρέπει να συνοδεύεται από “ανταγωνιστικά και μακροπρόθεσμα” συμβόλαια ηλεκτρικής ενέργειας, στα 20 ευρώ/MWh και για 20 χρόνια – κάτι που απέχει πολύ από τα σημερινά πρότυπα της ΕΕ.
Για τους Γάλλους βιομηχάνους, θα εξακολουθούσε να υπάρχει μειονέκτημα στην αγορά, ακόμη και αν επωφελούνται από μια ευνοϊκή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στα 42 €/MWh, η οποία είναι χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς.