Τα μεγάλα προβλήματα με τις ελλείψεις φαρμάκων από τα ράφια των φαρμακείων συνεχίζονται. Αν και η αγορά δείχνει μερικά σημάδια εξομάλυνσης, δεν αναμένεται ομαλοποίηση του εφοδιασμού πριν από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου, δεδομένου πως και η ζήτηση εξακολουθεί να είναι μεγάλη, αλλά και επειδή υπάρχει έλλειψη πρώτων υλών και θέματα παραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο.
Παρακεταμόλη, αμοξυκιλλίνη, βουταμιράτη, αμβροξόλη, δραστικές για αντιβιοτικά, αντιπυρετικά και αντιυπερτασικά φάρμακα, αλλά και πλαστικά μέρη συσκευασιών, βρίσκονται σε έλλειψη. Στην ελληνική αγορά, οι μεγαλύτερες ελλείψεις καταγράφονται σε εισπνεόμενα σκευάσματα, σιρόπια για τον βήχα, αντιβιώσεις, αντιπυρετικά και πολύ γνωστά αναλγητικά, αλλά και φάρμακα για καρδιαγγειακές παθήσεις, για την υπέρταση, για τον σακχαρώδη διαβήτη.
Σημειώνεται πως υπάρχουν δύο “κατηγορίες” ελλείψεων. Τα σκευάσματα για τις ιώσεις, που δεν μπορούμε να τα βρούμε λόγω ζήτησης αλλά και ελλείψεων πρώτων υλών, και τα σκευάσματα για τα οποία έχει απαγορευτεί η παράλληλη εξαγωγή τους σε άλλες χώρες, καθώς βρίσκονται σε έλλειψη (φάρμακα για την καρδιά, για την υπέρταση, τον διαβήτη κ.ά.).
Μπαλάκι ευθυνών
Οι φαρμακαποθήκες ισχυρίζονται πως οι φαρμακευτικές εταιρείες συνειδητά έχουν μειώσει τις ποσότητες των σκευασμάτων που εισάγουν στην ελληνική αγορά. Οι εκπρόσωποι των φαρμακαποθηκών ανέφεραν πως πολυεθνικές, σε βάθος τριετίας, έχουν μειώσεις τις εισαγωγές τους σε συγκεκριμένα φάρμακα από 20% έως και 70%. Σε αυτή την κατεύθυνση ο σύλλογος προέβη σε επίσημη καταγγελία 9 εταιρειών και αναμένει τα αποτελέσματα των σχετικών ελέγχων που εξήγγειλε ο υπ. Υγείας. Πηγές από τον χώρο του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος που σημειώνουν πως οι φαρμακευτικές στηρίζουν τη διαφάνεια σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και με τα στοιχεία που δίνουν καθημερινά στον ΕΟΦ μπορεί να φανεί εάν υπάρχει υποεφοδιασμός της αγοράς. Όπως λένε, θα πρέπει να υπάρξει διαφάνεια και στο κανάλι των φαρμακαποθηκών.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, από το βήμα της Βουλής ανέφερε πως ελέγχονται οι πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες. Σε σχέση δε με τα φάρμακα για την έξαρση των ιώσεων, επισήμανε ότι η κατάσταση αντιμετωπίζεται με μια σειρά από γενόσημα. Αναγνώρισε, πάντως, ότι υπάρχουν φάρμακα που είναι απευθείας εισαγωγών, όπως τα εισπνεόμενα, όπου είναι πιο δύσκολο να ομαλοποιηθεί η κατάσταση, αλλά “σήμερα η κατάσταση στην αγορά είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με την κατάσταση προ 10ημέρου”, γιατί, σε συνεννόηση με την ελληνική φαρμακοβιομηχανία, “υπάρχει μεγάλη αύξηση παραγωγής στα γενόσημα” και παράλληλα ο ΙΦΕΤ έχει προβεί σε εισαγωγές και τροφοδοτεί την αγορά.
Στις αρχές της εβδομάδας πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη για τις ελλείψεις φαρμάκων στην αγορά, με τη συμμετοχή του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, του ΕΟΦ, του ΕΟΔΥ, του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος και της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας. Εκφράστηκε η εκτίμηση ότι το επόμενο χρονικό διάστημα η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί, ωστόσο θα πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση των ασθενών και των γιατρών στο θεραπευτικό τους έργο. Μεταξύ των προτάσεων που κατέθεσε ο ΙΣΑ είναι:
Να δοθεί η δυνατότητα να εκτελούν μερικώς οι ασθενείς την ίδια συνταγή σε διαφορετικά φαρμακεία σε περίπτωση έλλειψης φαρμακευτικού σκευάσματος, προκειμένου αφενός να μην ταλαιπωρείται ο ασθενής και αφετέρου να μην παρατηρείται πλασματική καταγραφή των ελλείψεων. Να μην “ξεκλειδώνει” στη συνταγογράφηση των φαρμάκων που λείπουν όλη η θεραπευτική κατηγορία −εφόσον έχει γίνει χρήση του κλειδώματος του 15% στη συνταγογράφηση του ιατρού−, παρά μόνο το συγκεκριμένο σκεύασμα που παρουσιάζει έλλειψη. Επίσης να μη χορηγείται κανένα φάρμακο χωρίς ιατρική συνταγή και, τέλος, να υπάρξει σύσταση να αναγράφουν οι ιατροί στο πεδίο “σχόλιο”, το σκεύασμα που προτείνουν.
Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα
Ήδη στη χώρα μας έχουν απαγορευτεί οι παράλληλες εξαγωγές σε περισσότερα από 200 ελλειπτικά φάρμακα. Παράλληλα, οι φαρμακαποθήκες κλήθηκαν να γνωστοποιήσουν τα αποθέματά τους. Υπενθυμίζεται επίσης πως ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων εξέδωσε λίστα με τα φάρμακα ευρείας χρήσης που είναι σε έλλειψη ή καθυστερεί η τροφοδοσία τους και τα εναλλακτικά φάρμακα ανά θεραπευτική κατηγορία που μπορεί να προμηθεύεται το κοινό από τα ιδιωτικά φαρμακεία.
Η Ελλάδα, όμως, αντιμετωπίζει ένα πρόσθετο πρόβλημα, αυτό των χαμηλών τιμών φαρμάκων. Η ανώτατη καθαρή τιμή παραγωγού (ex-factory) καθορίζεται σύμφωνα με τον μέσο όρο των δύο χαμηλότερων διαφορετικών τιμών στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης του ιδίου φαρμάκου, ως προς τη δραστική ουσία, τη φαρμακοτεχνική μορφή, την περιεκτικότητα και τη συσκευασία. Για τα γενόσημα φάρμακα, η τιμή τους ορίζεται στο 65% της τιμής των αντίστοιχων προϊόντων αναφοράς. Οι χαμηλές τιμές, πρώτον, αυξάνουν τις παράλληλες εξαγωγές σκευασμάτων σε χώρες από τις οποίες προκύπτει μεγαλύτερο κέρδος, ενώ και οι φαρμακευτικές, όπως αναφέρουν στο “Κ” πηγές από την αγορά του φαρμάκου, μειώνουν τη διάθεση. Επιπλέον, οι αναγκαστικές επιστροφές και εκπτώσεις clawback και rebate με τις οποίες επιβαρύνονται οι επιχειρήσεις του φαρμάκου φτάνουν μέχρι και το 55% της τιμής του σκευάσματος.
Καμπανάκι από τους φαρμακοποιούς της Γαλλίας
Την ίδια ώρα, το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις πολλών φαρμάκων στη Γαλλία, μεταξύ των οποίων είναι αντικαρκινικά, αντιδιαβητικά, αντιεπιληπτικά, αναλγητικά και αντιυπερτασικά, ανέφερε ο πρόεδρος της Ένωσης Γαλλικών Φαρμακευτικών Σωματείων, Πιερ Ολιβιέ Βαριό. Μιλώντας στην εφημερίδα “Le Monde”, είπε, συγκεκριμένα, ότι οι ελλείψεις κορυφώθηκαν το φθινόπωρο του 2022, όταν οι παιδιατρικές εκδόσεις της παρακεταμόλης και της αμοξυκιλλίνης άρχισαν να εξαντλούνται στα ράφια των ευρωπαϊκών φαρμακείων.
Η εφημερίδα αναφέρει ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες που παράγουν αυτά τα φάρμακα αρνούνται κατηγορηματικά τον όρο “έλλειψη” και ότι για να δικαιολογήσουν την κατάσταση προβάλλουν το απρόβλεπτο επιδημικό πλαίσιο, που χαρακτηρίζεται από την πρώιμη και ιογενή άφιξη των χειμερινών λοιμώξεων. Από την άλλη, η γαλλική υπηρεσία φαρμακευτικής ασφαλείας, η ANSM, το 2019 κατέγραψε 1.504 αναφορές για ελλείψεις φαρμάκων, ενώ το 2021 κατέγραψε 2.160, δηλαδή υπήρξε αύξηση κατά 43%.