Υψηλός πυρετός, συμπτώματα γρίπης, αιμορραγία, αιφνίδια πτώση της αρτηριακής πίεσης είναι τα συμπτώματα του δάγκειου πυρετού, που μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και στον θάνατο, σύμφωνα με τη Mayo Clinic.
Εκατομμύρια κρούσματα από δάγκειο πυρετό καταγράφονται σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο με μεγαλύτερη συχνότητα σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, τα δυτικά νησιά του Ειρηνικού, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική. Τους τελευταίους μήνες στην Κεντρική και Νότια Αμερική, όπως το Περού, την Αργεντινή, τη Γουατεμάλα και τη Βραζιλία έχει σημάνει συναγερμός εξαιτίας του δάγκειου πυρετού κατά την περίοδο αιχμής του ανάμεσα στον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο. Παράλληλα, ρεκόρ σημείωσαν τα κρούσματα που καταγράφηκαν το 2023 σε Αμερική και Καραϊβική αφού ξεπέρασαν τα 4,5 εκατ. με περισσότερους από 2.000 θανάτους.
Μπορεί όταν μιλάμε για την κλιματική αλλαγή το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ωστόσο με την άνοδο της θερμοκρασίας σε παγκόσμια κλίμακα και τις συνέπειες αυτού του φαινομένου η προσοχή στρέφεται σε έναν άλλο κρίσιμο τομέα: Την υγεία.
Η κακή υγιεινή, τα κενά στο σύστημα υγείας έχουν συμβάλλει στην αύξηση των κρουσμάτων, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν πως η υπερθέρμανση, η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας, οι πλημμύρες που συνδέονται με την περιβαλλοντική κρίση εντείνουν τη μετάδοση του ιού, καθώς το συσσωρευμένο νερό και οι βροχοπτώσεις προσελκύουν τα κουνούπια και δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για τον πολλαπλασιασμό και την ανθεκτικότητα των ασθενειών.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) στην πρόσφατα δημοσιευμένη εκτίμηση κλιματικού κινδύνου, εστιάζει αυτή τη φορά στην εξάπλωση ασθενειών που μπορεί έως σήμερα να μην απασχολούσαν τις ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο θα μπορούσαν σύντομα να προκαλέσουν «πονοκέφαλο» στις αρμόδιες αρχές.
Ένας εκ των συντακτών της έκθεσης του ΕΟΠ και ερευνητής του Διεθνούς Κέντρου Θεωρητικής Φυσικής της Τεργέστης, Σίριλ Καμινάντε, μίλησε στο ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων ANSA για τον πληθυσμό κουνουπιών στην Ευρώπη και για τους κινδύνους που ελλοχεύουν.
Όπως είπε ο ειδικός, σε Ιταλία, Σλοβενία και Αλβανία υπάρχει ο μεγαλύτερος πληθυσμός του κουνουπιού-τίγρης, το οποίο είναι ενδημικό πια στις περιοχές αυτές από τη δεκαετία του 1990: «Πλέον βρίσκονται εδώ και δεν πρόκειται να φύγουν. Η εποχική δραστηριότητά τους έχει μεγαλύτερη διάρκεια και ο πληθυσμός τους αυξάνεται εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτοί οι παράγοντες σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ταξιδεύουν σε τροπικές περιοχές, οδηγούν σε αύξηση της μετάδοσης του δάγκειου ιού και του τσικουνγκούνια».
Παρότι, όπως εξήγησε, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή είναι στην πραγματικότητα η ακραία ζέστη κι οι καύσωνες, «πρέπει να συνεχίσουμε να δίνουμε μεγάλη προσοχή στις τροπικές μολυσματικές ασθένειες, δεδομένης της ταχείας και ανησυχητικής αύξησης της συχνότητας εμφάνισής τους».
Ο Καμινάντε τόνισε ότι το σημαντικότερο στοιχείο για τον περιορισμό του κινδύνου μετάδοσης τέτοιων ασθενειών είναι η σωστή λειτουργία της δημόσιας υγείας, η ενημέρωση των πολιτών και οι ορθές πρακτικές προστασίας, καθώς και ο έλεγχος του πληθυσμού των κουνουπιών, όπως η καταπολέμηση των παρασίτων.
Αναλυτικότερα σχετικά με τη διάρκεια περιόδου μετάδοσης του δάγκειου πυρετού ο ΕΟΠ προειδοποίησε πως θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περίπου 1-2 μήνες μέχρι το 2080 στη νοτιοανατολική Ευρώπη, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν περίπου 150-250 εκατ. κατοίκων, αν η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχιστεί.
Εντούτοις, ο δάγκειος πυρετός δεν είναι η μόνη νέα ασθένεια με την οποία οι Ευρωπαίοι ίσως χρειαστεί να μάθουν να ζουν, αφού ο ΕΟΠ εκτιμά ότι η κλιματική αλλαγή θα εντείνει τα κρούσματα από πυρετό του Δυτικού Νείλου ιδίως στη Δυτική Ευρώπη, αλλά όχι μόνο. Μέχρι το 2050 προβλέπεται αύξηση στη νοτιοανατολική Ευρώπη, τη βορειοανατολική Ιταλία και τη νοτιοανατολική Γαλλία, με συμπτώματα που θυμίζουν γρίπη, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, πυρετό και σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε μηνιγγίτιδα.
Οι ιοί που μεταδίδονται από αρθρόποδα όπως τα κουνούπια είναι υπεύθυνοι για το 20% των νέων ιών που προσβάλλουν τους ανθρώπους, εξηγεί στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica o πρώην πρόεδρος του Ιταλικού Οργανισμού Φαρμάκων (AIFA) και ομότιμος καθηγητής Ιολογίας και Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, Τζιόρτζο Παλού.
Όπως εξηγεί ο ιολόγος, η αστικοποίηση, η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και των ταξιδιών, αλλά κυρίως η αύξηση της θερμοκρασίας και των πλημμυρών, είναι συνθήκες που διευκολύνουν την παγκόσμια εξάπλωση των φορέων. Εκτός από τα ενδημικά πλέον είδη, όπως το κουνούπι τίγρης, προειδοποιεί ο Παλού, «το κουνούπι του κίτρινου πυρετού κινδυνεύει να προστεθεί σε αυτά στο όχι πολύ μακρινό μέλλον. Εμείς οι ιολόγοι ανησυχούμε και προειδοποιούμε τις αρχές εδώ και χρόνια. Οι αριθμοί του δάγκειου πυρετού στις υποτροπικές περιοχές, με 200 εκατομμύρια κρούσματα ετησίως, είναι εμβληματικοί, ούτε πρέπει να υποτιμούμε εκείνους του κίτρινου πυρετού, ο οποίος προκαλεί περίπου 20.000 θανάτους ετησίως στην ισημερινή Αφρική και τη Νότια Αμερική, ή ασθένειες όπως η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα».
Ο Παλού δεν κρύβει την ανησυχία του και για την εμφάνιση κρουσμάτων ελονοσίας: «Αναμένουμε σύντομα τα πρώτα κρούσματα ελονοσίας». Παρ’όλα αυτά, δεν κάνει λόγο για πιθανές νέες πανδημίες, εξηγώντας ότι οι ιοί αυτού του τύπου δεν προκαλούν πανδημίες καθώς «πεθαίνουν μέσα σε λίγα χρόνια, όπως έχουμε διαπιστώσει».