Τουλάχιστον 100 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους αυτή την εβδομάδα στο Πακιστάν ύστερα από μια φρικτή βομβιστική επίθεση σε τζαμί, ενώ στις 24 Ιανουαρίου, οι 230 εκατομμύρια κάτοικοι της χώρας επλήγησαν από ένα πανεθνικό μπλακ άουτ.
Και σήμερα, η πακιστανική ρουπία βρίσκεται σε χαμηλό ρεκόρ έναντι του δολαρίου.
Αυτά είναι μόνο τα πιο πρόσφατα σοκ εν μέσω πολύμηνης κρίσης, καθώς η κυβερνητική διαφθορά, τα εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα και το εξουθενωτικό χρέος έχουν στείλει την οικονομία του Πακιστάν στα τάρταρα.
Σε εξέλιξη η αποστολή του ΔΝΤ
Οι αξιωματούχοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προσγειώθηκαν στο Ισλαμαμπάντ την Τρίτη 31 Ιανουαρίου 2023 για συνομιλίες με την πακιστανική κυβέρνηση.
Στόχος των συνομιλιών;
Να ξεκλειδώσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται απεγνωσμένα από ένα πακέτο διάσωσης ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Και δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κρίσιμη στιγμή: Το Πακιστάν έχει συναλλαγματικά αποθέματα μόνο για να πληρώσει περίπου τρεις εβδομάδες εισαγωγών.
Το Πακιστάν έλαβε ένα πρόγραμμα διάσωσης ύψους 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το ΔΝΤ το 2019, στο οποίο προστέθηκε άλλο ένα δισεκατομμύριο δολάρια τον Αύγουστο του 2022, στο 23ο πρόγραμμα χρηματοδότησης του ΔΝΤ για τη χώρα στα 75 χρόνια της ύπαρξής του.
Αλλά τα χρήματα δεν θα ξεκλειδωθούν τόσο εύκολα αυτή τη φορά, καθώς οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ θέλουν να δουν την κυβέρνηση του Πακιστάν να εφαρμόζει δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτές περιλαμβάνουν την έγκριση μιας συναλλαγματικής ισοτιμίας που καθορίζεται από την αγορά για το νόμισμα της χώρας, τη ρουπία, και τη μείωση των επιδοτήσεων καυσίμων, οι οποίες έχουν γίνει πιο δαπανηρές εν μέσω της παγκόσμιας αύξησης των τιμών της ενέργειας.
Ο Πακιστανός πρωθυπουργός Shehbaz Sharif αρνιόταν επί μήνες να προβεί σε τέτοιες αλλαγές, φοβούμενος λαϊκές αντιδράσεις.
Αλλά η προοπτική της εθνικής χρεοκοπίας τον ανάγκασε τελικά να υποκύψει – στα τέλη Ιανουαρίου, το Πακιστάν ήρε το τεχνητό ανώτατο όριο στο νόμισμά του, με αποτέλεσμα η ρουπία να καταρρεύσει κατά 20% έναντι του δολαρίου μέσα σε λίγες ημέρες.
Η κυβέρνηση αύξησε τις τιμές των καυσίμων κατά 16%.
Και η κεντρική τράπεζα του Πακιστάν αύξησε το επιτόκιό της κατά 100 μονάδες βάσης για να καταπολεμήσει τον υψηλότερο πληθωρισμό της χώρας εδώ και δεκαετίες, ο οποίος αναμένεται να φθάσει το 26% τον Ιανουάριο.
Πώς έφτασε το Πακιστάν ως εδώ;
Η κρίση στην οποία βρίσκεται το Πακιστάν σοβούσε εδώ και πολύ καιρό και ξεπερνά κατά πολύ την εκλογική πολιτική, λένε άνθρωποι που μελετούν τη χώρα.
“Η οικονομική κατάσταση του Πακιστάν είναι άμεση αντανάκλαση των λανθασμένων προτεραιοτήτων της χώρας εδώ και δεκαετίες”, δήλωσε ο Kamal Madishetty, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ειρήνης και Μελετών Συγκρούσεων στο Νέο Δελχί.
Επισήμανε τον συντριπτικό έλεγχο του στρατού επί όλων των άλλων θεσμών ως βασικό παράγοντα.
“Το στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας συνεχίζει να στριμώχνει ένα δυσανάλογο μερίδιο των πόρων για τον εαυτό του, εις βάρος των απλών πολιτών”, είπε, εξηγώντας ότι το 2022, καθώς το Πακιστάν περιέκοψε τις δαπάνες σε τομείς όπως οι υποδομές και η εκπαίδευση, οι στρατιωτικές δαπάνες διογκώθηκαν κατά 11%.
“Ο δημόσιος λόγος μπορεί να φορτώνει τις οικονομικές δυσκολίες στη μία κυβέρνηση μετά την άλλη, αλλά οι πραγματικά υπεύθυνοι είναι η τάξη των ανθρώπων που βρίσκονται μόνιμα στην εξουσία”.
Ο Kamal Alam, μη μόνιμος ανώτερος συνεργάτης του Atlantic Council, περιέγραψε μια δυσλειτουργική άρχουσα τάξη που επί δεκαετίες καταχράστηκε κεφάλαια και εμπόδισε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
“Βυθισμένο στην πολιτική, στρατιωτική, φεουδαρχική διαφθορά, το Πακιστάν υφίσταται πλέον ως ένα κράτος που επιβιώνει μόνο χάρη στη γενναιοδωρία των Σαουδαράβων, της Κίνας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και των ΗΠΑ με αυτή τη σειρά”, είπε.
“Αλλά τελικά και οι προστάτες του έχουν εξαντλήσει την υπομονή τους λόγω της έλλειψης διαφάνειας ως προς τον αντίκτυπο των πραγματικών δωρεών τους”.
Η πλούσια σε πετρέλαιο Σαουδική Αραβία είναι μακροχρόνιος σύμμαχος του Πακιστάν, βοηθώντας το οικονομικά πολλές φορές.
Αλλά τώρα ακόμη και οι Σαουδάραβες απαιτούν να δουν σοβαρή βελτίωση όσον αφορά τη διακυβέρνηση και τη διαφθορά προτού ανοίξουν και πάλι τα πορτοφόλια τους.
Μεγάλο χρέος προς την Κίνα
Το Πακιστάν είναι επίσης κοντά στην Κίνα – και βαθιά μέσα στο χρέος της.
Περισσότερο από το 30% του συνολικού εξωτερικού χρέους του Πακιστάν οφείλεται στην Κίνα, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Αυτό είναι τρεις φορές περισσότερο από ό,τι χρωστάει το Πακιστάν στο ΔΝΤ και περισσότερο από τα δάνειά του από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης μαζί, λέει ο Madishetty.
Αυτά τα κινεζικά δάνεια, είπε, “συνοδεύονται από αδιαφανείς όρους, παραβλέπουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των έργων, αγνοούν το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος και έχουν επιτόκια που είναι συνήθως 1-2% υψηλότερα από αυτά που προσφέρουν οι δανειστές του ΟΟΣΑ”.
Παρά όλα αυτά και την τρέχουσα οικονομική του κατάσταση, το Πακιστάν συνεχίζει να δανείζεται από την Κίνα.
“Πιο πρόσφατα, ζήτησε δάνειο ύψους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Κίνα για ένα μεγάλο σιδηροδρομικό έργο, αγνοώντας τις ανησυχίες για το χρέος.
Τέτοιες αποφάσεις σίγουρα ωθούν τη χώρα προς την αθέτηση της πληρωμής του χρέους της, μάλλον νωρίτερα παρά αργότερα”, δήλωσε ο Madishetty.