Ο εγκλωβισμός τους προέκυψε μετά από σχετική απόφαση του ΣτΕ, ωστόσο, ουδείς συγκινήθηκε και με το κλείσιμο της Βουλής λόγω των εκλογών όλα πάνε… αρκετά πίσω.
Η επίμαχη απόφαση του ΣτΕ (176/2023) αφορούσε οικόπεδο εκτός σχεδίου στο νησί της Πάτμου. Σύμφωνα με αυτή, δεν αρκεί πια η προϋπόθεση να είναι ένα οικόπεδο πάνω από 4 στρέμματα, αλλά θα πρέπει να έχει και πρόσβαση σε κοινόχρηστη οδό, δηλαδή σε δρόμο. Είχε προηγηθεί απόφαση του Εφετείου Πειραιά, με την οποία συντάχθηκε το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο.
Έτσι καταργήθηκε με τον πλέον επίσημο τρόπο η εκτός σχεδίου δόμηση και τινάχθηκαν στον «αέρα» χιλιάδες περιουσίες και οικόπεδα που είναι μεν άνω των 4 στρεμμάτων (βασική προϋπόθεση για την οικοδόμηση ακινήτου), όμως δεν είναι σε δρόμο.Οι δρόμοι που έχουν προσδιοριστεί με ΠΔ αντιστοιχούν μόλις στο 10% στα εκτός σχεδίου που καλύπτουν το 70% της χώρας.
Ενδεικτικό είναι όμως, ότι αυτό ωφελεί σε μεγάλο βαθμό τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και τις εταιρείες Real Estate που ήδη έχουν ξεκινήσει τις επενδυτικές επεκτάσεις.
Το ΤΕΕ στα “κάγκελα” είχε ζητήσει να βγει εγκύκλιος από το υπουργείο Περιβάλλοντος και να δοθεί λύση, με πιο πιθανή να προκρίνεται μια μεταβατική περίοδος 4-5 ετών για την εφαρμογή του μέτρου, προκειμένου να «ξεπαγώσουν» κάποιες άδειες οικοδόμησης και επενδύσεων.
Λίγες μέρες πριν τις εκλογές οι συμβολαιογράφοι, οι δικηγόροι, οι μηχανικοί και οι ιδιοκτήτες σε κοινή τους συνέντευξη ζήτησαν από τα κόμματα να πάρουν θέση και να δοθεί οριστική λύση.
Ειδικότερα στη συνέντευξη Τύπου ανέφεραν:
Η υπ’ αριθ. 176/2023 απόφαση του ΣτΕ σε συνδυασμό με τη διαχρονική αδράνεια της Ελληνικής Πολιτείας να υλοποιήσει όσα της αναλογούν από τους νόμους που η ίδια έχει ψηφίσει από το 1923 και μετά, οδηγεί ειδικά την εκτός σχεδίου μικροϊδιοκτησία σε απαξίωση και οικονομικό μαρασμό, προκαλώντας έντονο κοινωνικό πρόβλημα στην μέση ελληνική οικογένεια ιδίως της περιφέρειας.
Αγροτεμάχια εκτός σχεδίου που αποκτήθηκαν ως άρτια και οικοδομήσιμα, σε πολλά εξ αυτών δε εκδόθηκαν νομίμως οικοδομικές άδειες, πληρώθηκαν και εξακολουθούν να πληρώνονται φόροι ως άρτια και οικοδομήσιμα, σήμερα αδυνατούν να οικοδομήσουν. Η δε Πολιτεία δεν απαντά στο ερώτημα για την τύχη των υφιστάμενων οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν νομίμως από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Η Πολιτεία από την άλλη διαχρονικά αρνείται να χαρακτηρίσει και να ορίσει ποιοι δρόμοι είναι κοινόχρηστοι, καθώς οι σχετικές διατάξεις είναι νεφελώδεις και δυσεφάρμοστες ενώ οι διαδικασίες είναι ανύπαρκτες. Ακόμα δε και στις περιπτώσεις που η Ελληνική Πολιτεία οριοθέτησε και καθόρισε αγροτικούς δρόμους (περίπτωση διανομών), η ίδια δεν τους αναγνωρίζει.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι μικροϊδιοκτήτες απαξιώνονται ενώ οι ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν χαρακτηριστεί «στρατηγικές επενδύσεις» ή επενδύσεις «εθνικού ενδιαφέροντος» μπορούν να οικοδομήσουν εκτός σχεδίου εκεί που οι υπόλοιποι αδυνατούν, με δικούς τους όρους και fasttruck διαδικασίες.
Ειδικότερα, ο πρόεδρος των συμβολαιογράφων Γιώργος Ρούσκας ανέφερε:
Ζητούμε τα εκτός σχεδίου γήπεδα, που δημιουργήθηκαν πριν την 24 Δεκεμβρίου 2003, ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 3212/2003, να είναι δομήσιμα ανεξαρτήτως εάν έχουν την ελάχιστη πρόσοψη σε κοινόχρηστη δημόσια οδό που ορίστηκε με το άρθρο 10 παρ. 1 του ν. 3212/2003. Με τον τρόπο αυτό διατηρείται το μέχρι πρότινος καθεστώς των ακινήτων αυτών, βάσει του οποίου εκδόθηκαν και οικοδομικές άδειες, και δεν παραβιάζεται η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των διοικουμένων προς την διοίκηση.
Επίσης είναι αναγκαία:
1) Άμεση νομοθετική ρύθμιση για την οικοδόμηση των εκτός σχεδίου αρτίων και οικοδομήσιμων ακινήτων
2) Άμεση θέσπιση και υλοποίηση διαδικασίας καθορισμού κοινοχρήστων οδών
3) Θέσπιση ενιαίων κανόνων εφαρμογής για την εκτός σχεδίου δόμησης στην Ελληνική επικράτεια.
Ο πρόεδρος των δικηγόρων Δημήτρης Βερβεσός, μεταξύ των άλλων, επισήμανε:
«Οι πολίτες καλούνται σήμερα άδικα να πληρώσουν λάθη και αδιέξοδα της Ελληνικής Πολιτείας, που μέχρι και σήμερα δεν έχει προβεί σε χαρακτηρισμό του δικτύου κοινόχρηστων οδών στις εκτός σχεδίου περιοχές, ενώ ταυτόχρονα η άναρχη χωροθέτηση των οικισμών έχει καταστήσει μεγάλο μέρος των εντός σχεδίου οικοπέδων μη οικοδομήσιμα, ενώ οι πολίτες πληρώνουν αδρά τους πάσης φύσεως φόρους και τέλη».
Ακόμη, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ζακύνθου Γιάννης Γιατράς, ανέφερε:
«Τυγχάνει έωλη η άποψη ότι η εκτός σχεδίου οικοδόμηση προκαλεί βλάβη στο περιβάλλον γιατί μόνο οι πόλεις χτίζονται ενώ τα χωράφια καλλιεργούνται. Τουναντίον δημιουργείται τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα, από την κατάργηση της, διότι το ζήτημα αφορά κυρίως μικρούς κλήρους στους οποίους οι φτωχές αγροτικές οικογένειες είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους για την εξασφάλιση του μέλλοντος των παιδιών τους.
Στην Ελλάδα δεν οικοδομούνται μόνο οι πόλεις και οι οικισμοί. Αυτό λέει η λογική της οικιστικής μας ανάπτυξης από το έτος 1923. Δεν μπορεί το κράτος να απαιτεί από τους πολίτες να βρίσκονται μπροστά από αυτό. Ο λόγος που δικαιολογούσε την αναγκαιότητα της εκτός σχεδίου δόμησης για έναν ολόκληρο αιώνα ήταν να προηγηθεί ο οικιστικός εξορθολογισμός».
Ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ και της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών Ακινήτων (UIPI), δικηγόρος, Στράτος Παραδιάς, τόνισε:
«Η εκτός σχεδίου δόμηση, είναι δόμηση με κανόνες και όχι αυθαίρετη.
Η απαγόρευση της δόμησης εκτός σχεδίου απαξιώνει την περιουσία του ελληνικού λαού και της ελληνικής οικογένειας και παραβιάζει βάναυσα το ανθρώπινο δικαίωμα της ιδιοκτησίας.
Είναι απογοητευτικό ότι τα πολιτικά κόμματα δεν έκαναν την παραμικρή αναφορά στα προγράμματά τους για το πώς θα επιλυθεί.
Επιβάλλεται η άμεση εκ του νόμου αναγνώριση ως κοινόχρηστων, τουλάχιστον όλων των ασφαλτοστρωμένων και με όλα τα δίκτυα δρόμων που ανήκουν στο Δημόσιο και στους Δήμους και όσων γηπέδων έχουν νόμιμη πρόσβαση».