Σε φουλ δράση βρίσκεται αυτή την εποχή ο Διαχειριστής του Συστήματος Αερίου, ο ΔΕΣΦΑ.
Από τη μία μεριά προχωρά στη «δοκιμής αγοράς» (market test) για την επέκταση του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου μέσα στο επόμενο τρίμηνο και για περίπου 12 μήνες.
Από την άλλη βάζει μπροστά και τη δυναμική είσοδο στον τομέα του υδρογόνου μαζί με τη βουλγαρική Bulgartransgaz.
Σε ένα μήνα θα βγει στον αέρα, το «system adequacy study» δηλαδή ο βασικός οδηγός για τους συμμετέχοντες που θέλουν να πάρουν μέρος στη μη δεσμευτική φάση της «δοκιμής αγοράς» (market test) για την επέκταση του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου.
Εξάλλου, δύο φορτία πρόκειται να αφιχθούν στη Ρεβυθούσα το Μάιο, σύμφωνα με το προκαταρκτικό πρόγραμμα εκφορτώσεων που δημοσίευσε ο ΔΕΣΦΑ.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα φορτίο 147.710 κ.μ. της Μότορ Όιλ και ένα 51.699 κ.μ. της βουλγαρικής MET Energy.
Η επιτυχία του μάρκετ τεστ
Σημαντικό για την επιθυμία της δοκιμής είναι οι ενδιαφερόμενοι και να υποβάλουν προσφορές κατά την πρώτη μη δεσμευτική φάση, καθώς αυτό θα δώσει την δυνατότητα στο Διαχειριστή να καταγράψει με την μέγιστη δυνατή ακρίβεια το υφιστάμενο ενδιαφέρον και αναλόγως να προτάξει τα διάφορα σενάρια επαύξησης του συστήματος.
Για τον λόγο αυτό, ο ΔΕΣΦΑ επέλεξε να μην υπάρχει κανένας περιορισμός ως προς την συμμετοχή στην 1η και μη δεσμευτική φάση του market test είτε πρόκειται για εγγυήσεις προσφορών είτε πρόκειται για τέλος συμμετοχής.
«Πρέπει να συγκεντρώσουμε όλες τις παραμέτρους της αγοράς προκρίνοντας συγκεκριμένες παρεμβάσεις και έργα στο δίκτυο, επιτρέποντας έτσι τον διαμοιρασμό του κόστους» μας λένε στο ΔΕΣΦΑ.
Τα έργα του ΔΕΣΦΑ ως το 2032
Στο πρόγραμμα Ανάπτυξης ΕΣΦΑ για την περίοδο 2023-2032 ο ΔΕΣΦΑ έχει συμπεριλάβει νέα έργα ύψους 458 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 430 εκατ. ευρώ αφορούν σε επενδύσεις για την αύξηση της δυναμικότητας του συστήματος μέσω της ενίσχυσης της ευελιξίας του δικτύου και της αποσυμφόρησης κρίσιμων τμημάτων του ΕΣΦΑ.
Τέτοιες περιπτώσεις είναι ο «Διπλασιασμός του κλάδου ΥΠ Καρπερή-Κομοτηνή» μέσω της κατασκευής ενός νέου αγωγού μήκους 215 χλμ. με προϋπολογισμό 290 εκατ. παράλληλου με το υφιστάμενο δίκτυο, καθώς και ο «Διπλασιασμός του ΥΠ Πάτημα-Λειβαδιά», μέσω της κατασκευής νέου αγωγού μήκους 100 χλμ, παράλληλου με την όδευση του υφιστάμενου αγωγού. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 140 εκατ. ευρώ.
Στην ίδια κατεύθυνση προτείνεται ο «Διπλασιασμός του κλάδου υψηλής Πίεσης Λειβαδιά – Καρπερή και Σταθμοί Συμπίεσης» με στόχο την περαιτέρω εξάλειψη των υφιστάμενων σημείων συμφόρησης του ΕΣΦΑ.
Το συγκεκριμένο έργο, συνολικού μήκους 340 χλμ., μπορεί να υλοποιηθεί ως ένα πλήρως αρθρωτό έργο, με σταδιακή κατασκευή τμημάτων του και προσθήκη σταθμών συμπίεσης και διαστάσεις οι οποίες θα καθοριστούν πλήρως μετά την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας του market test, το οποίο ο ΔΕΣΦΑ αναμένεται να ξεκινήσει εντός του Φεβρουαρίου, για την αξιολόγηση νέων αιτημάτων δυναμικότητας από υφιστάμενους και νέους χρήστες.
Για το λόγο αυτό, δεν έχει ακόμη υπάρξει εκτίμηση του ύψους της απαιτούμενης επένδυσης για το εν λόγω έργο.
Που θα καταλήξει η δοκιμή αγοράς και τα επόμενα βήματα
Η αναγκαιότητα του market test προκύπτει από τις εκτιμήσεις του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης που δείχνουν σημαντική αύξηση τόσο της εγχώριας κατανάλωσης όσο και των εξαγωγών προς τις γειτονικές αγορές τα επόμενα χρόνια.
Η δυναμικότητα του συστήματος υπολείπεται σημαντικά της ζήτησης, πράγμα εύλογο, δεδομένου ότι το ελληνικό σύστημα, ως έχει σήμερα, τουλάχιστον στον βασικό κορμό του, παραμένει αναλλοίωτο από την δεκαετία του 90 όταν και σχεδιάστηκε.
Με την ολοκλήρωση της μη δεσμευτικής φάσης την 1η Ιουνίου 2023, ο ΔΕΣΦΑ θα προχωρήσει στην αξιολόγηση των προσφορών που υποβλήθηκαν προκειμένου να καταλήξει σε συγκεκριμένη τεχνική μελέτη. Η διαδικασία αξιολόγησης των προσφορών προβλέπεται να διαρκέσει 3 μήνες, άρα περί τις αρχές Σεπτεμβρίου θα ολοκληρωθεί.
Όπως μας λένε από το ΔΕΣΦΑ, «η μελέτη θα περιλαμβάνει διαφορετικά σενάρια ζήτησης που κατά συνέπεια θα αντιστοιχούν σε διαφορετικά σενάρια επαύξησης του συστήματος τα οποία θα είναι κοστολογημένα και με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης».
Ο ΔΕΣΦΑ κατόπιν θα προχωρήσει στην έναρξη της δεύτερης δεσμευτικής φάσης. Είναι οι λεγόμενες κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines), τα οποία θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση για ένα μήνα προκειμένου να συγκεντρωθούν τυχόν παρατηρήσεις της αγοράς και επομένως η τελική τους μορφή να είναι πληρέστερη.
Τα guidelines θα περιλαμβάνουν σαφείς προβλέψεις για την συμμετοχή στη δεσμευτική φάση σε αντίθεση με την 1η φάση όπου η συμμετοχή είναι ελεύθερη και χωρίς κανένα κόστος για τους ενδιαφερόμενους. Ακολουθεί η υποβολή των κειμένων στη ΡΑΕ για έγκριση, πράγμα που αναμένεται μέχρι το τέλος του 2023 για να ξεκινήσει αμέσως μετά η δεσμευτική φάση που προβλέπεται να διαρκέσει τέσσερις μήνες.
«Η ολοκλήρωση της δεσμευτικής φάσης αναμένεται περί τα τέλη της άνοιξης του 2024 αν δε φτάσει και Ιούνιο και εφόσον όλα έχουν κυλήσει βάσει χρονοδιαγράμματος» καταλήγουν τα στελέχη του Διαχειριστή.
Καλύτερες οι χρεώσεις μετά τη δοκιμή αγοράς, λέει ο ΔΕΣΦΑ
Το κορυφαίο στέλεχος του ΔΕΣΦΑ μας λέει πως «στη μελέτη επίπτωσης του προτεινόμενου προγράμματος στη μέση χρέωση χρήσης του ΕΣΦΑ, που υπέβαλε στη ΡΑΕ, οι χρήστες του ΕΣΦΑ θα υποστούν μικρότερη επιβάρυνση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Στην 8ετία 2015-2022 καταγράφηκαν ιστορικές τιμές μέσης χρέωσης, που κυμάνθηκαν μεταξύ 2 ευρώ τη μεγαβατώρα και 4,15 ευρώ τη μεγαβατώρα. Αντίθετα, οι επενδύσεις που προγραμματίζει για την επόμενη δεκαετία θα κινηθούν μεταξύ 1,4-2,11 ευρώ τη μεγαβατώρα» καταλήγει.
Τα υψηλότερα επίπεδα επιπλέον χρέωσης στα τιμολόγια εντοπίζονται στην περίοδο 2024-2027, με ανά έτος κλιμακωτή επιβάρυνση 2,11 ευρώ/MWh, 1,78 ευρώ/MWh, 1,8 ευρώ/MWh και 2,031 ευρώ/MWh αντίστοιχα. Την περίοδο αυτή θα απαιτηθεί αυξημένο Απαιτούμενο Έσοδο λόγω της σταδιακής κατασκευής και ένταξης των νέων έργων, προϋπολογισμού 460 εκατ. ευρώ, χωρίς, όμως, αντίστοιχη αύξηση της κατανάλωσης.
Στο επόμενο διάστημα 2028-2032, λέει ο ΔΕΣΦΑ, οι χρεώσεις θα είναι μειωμένες γιατί αναμένεται να αυξηθούν οι ποσότητες φυσικού αερίου που θα διακινούνται λόγω των νέων αγωγών. Το 2028 θα είναι 1,48 ευρώ/MWh για να φθάσουν το 2032 στα 1,67 ευρώ τη μεγαβατώρα.
Το προτεινόμενο επενδυτικό πλάνο του ΔΕΣΦΑ έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τη ΡΑΕ, με προθεσμία ολοκλήρωσης στις 5 Μαΐου.
«Έχουμε ξεκινήσει market test, επειδή θέλουμε να σχεδιαστούν τα αναγκαία έργα που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των χρηστών του δικτύου, για την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού της χώρας και την ανάδειξη της σε ενεργειακή πύλη για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη» μας λέει το στέλεχος του ΔΕΣΦΑ.
ΔΕΣΦΑ και Βούλγαροι μαζί για υδρογόνο
Δύο σχέδια για την είσοδο στον τομέα του υδρογόνου σε Ελλάδα και Βουλγαρία, είναι η συμφωνία του ΔΕΣΦΑ και της Bulgartransgaz.
Τα δύο σχέδια που εκπόνησαν από κοινού οι Διαχειριστές προορίζονται για ένταξη στο εδάφιο των Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI) «Υδρογόνοου» εφόσον ευδοκιμήσουν θα έχουν χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια, μέσω του Προγράμματος Connecting Europe Facility (CEF).
Η αρχή και το πρώτο σχέδιο γίνεται με την αναβάθμιση των βασικών υποδομών των δύο Διαχειριστών, ώστε να μπορούν να διακινήσουν ανανεώσιμο αέριο, ως πρόσμιξη στο φυσικό αέριο.
Η συνέχεια και το δεύτερο σχέδιο είναι να δημιουργηθεί εντελώς καινούργιος άξονας με πλέγμα αγωγών στις δύο χώρες, μέσω της οποίας θα διακινείται αποκλειστικά ανανεώσιμο αέριο, δηλαδή αέριο από ΑΠΕ και υδρογόνο.
Με το δεύτερο σχέδιο, το υδρογόνο αναβαθμίζεται σε αιχμή απεξάρτησης από τον άνθρακα και ανταγωνισμού με το αέριο.
Οι νέες προοπτικές με τα δυο σχέδια
Η δυνατότητα πρόσμιξης στο αέριο θα επιτρέψει τη διακίνηση ανανεώσιμου αερίου στα πρώτα στάδια ανάπτυξης ανάλογων παραγωγικών υποδομών στα δύο κράτη, συμβάλλοντας παράλληλα στον περιορισμό του ανθρακικού αποτυπώματος των εθνικών τους συστημάτων μεταφοράς καυσίμου.
ΔΕΣΦΑ και Βούλγαροι θα πάνε στις Βρυξέλλες μετά το Πάσχα για να υποβάλλουν προς ένταξη τα σχέδια στο Κοινοτικό Πρόγραμμα «IPCEI -Υδρογόνο» και να συμπεριληφθούν στη λίστα των επιλέξιμων έργων.
Το πρώτο σχέδιο για την αναβάθμιση των δύο συστημάτων μεταφοράς, ώστε να μπορούν να διακινήσουν αέριο με πρόσμιξη υδρογόνου, έχει προϋπολογισμό 124 εκατ. Ευρώ, με ολοκλήρωση το 2027 ή το αργότερο το 2028. Θα είναι η σύνδεση με το νέο ενεργειακό σύστημα, με τη μεταφορά αποκλειστικά ανανεώσιμου αερίου μέσω αγωγών και θα αξιοποιηθούν στο έπακρο τα πλεονεκτήματα του υδρογόνου.
Το δεύτερο σχέδιο περιλαμβάνει τη δημιουργία συστήματος αγωγών υδρογόνου με συνολικό μήκος 800-825 χλμ. στην Ελλάδα, με σημείο εκκίνησης την Ελευσίνα και τερματισμό τη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης αλλά με 3-4 διακλαδώσεις καθ’ οδόν.
Μετά τη Θεσσαλονίκη θα κατευθυνθεί προς Καβάλα και στην ΥΑΦΑ, το υπόγειο κοίτασμα αερίου που βρίσκεται στην περιοχή, με την προοπτική μετατροπής του σε υπόγεια αποθήκη υδρογόνου. Ένας δεύτερος κλάδος 250 χιλιομέτρων θα φτάνει στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Στη Βουλγαρία το νέο δίκτυο θα περάσει από τις δυτικές περιοχές της Βουλγαρίας, φτάνοντας στα σύνορα με τη Ρουμανία, με διακλάδωση προς Βουκουρέστι, Τιμισσοάρα και Κλουζ Ναπόκα.
Αυτή η φιλόδοξη προσπάθεια έχει προϋπολογισμό περί το 1,2 δισ. ευρώ και θα τελειώσει το 2031-32. Θα συμπέσει με νέες επεκτάσεις του εθνικού συστήματος ή διασυνοριακές υποδομές, οι οποίες προβλέπεται να είναι «Hydrogen ready», όπως «Hydrogen ready» θα είναι ο αγωγός Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας, ο οποίος θα ξεκινά από τη Νέα Μεσημβρία και θα καταλήγει στην περιοχή του Νεγκότινο στη γειτονική χώρα.
Συμβατός με τη μεταφορά υδρογόνου θα είναι και ο υπό κατασκευή νέος αγωγός που θα διασυνδέσει τη Δυτική Μακεδονία με το ΕΣΦΑ.
Επίσης, «Hydrogen ready» προβλέπεται να είναι τα νέα τμήματα Καρπερή – Κομοτηνή και Πάτημα – Λειβαδιά, δηλαδή οι νέοι αγωγοί συνολικού μήκους 315 χιλιομέτρων, που έχει συμπεριλάβει ο ΔΕΣΦΑ στο νέο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και θα κατασκευαστούν για να συμπληρώσουν τα υφιστάμενα σκέλη του ΕΣΦΑ.
Το ίδιο ισχύει και για τους νέους αγωγούς που θα συμπληρώσουν το τμήμα Λειβαδιά – Καρπερή, οι οποίοι θα «κλειδώσουν» με την ολοκλήρωση του υπό εξέλιξη Market Test.