Η τουρκική γεωργία έχει αναχθεί σε μία από τις δέκα μεγαλύτερες αγροτικές οικονομίες στον κόσμο, ειδικά με τον μετασχηματισμό που έχει υποστεί τα τελευταία 20 χρόνια και, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες που διαθέτει, προβλέπεται ότι ο αγροτικός τομέας στη χώρα μπορεί να προχωρήσει περαιτέρω.
Η αγροτική παραγωγή της Τουρκίας, η οποία ανερχόταν σε 24,48 δισ. δολάρια το 2002, έσπασε ρεκόρ το 2022, ξεπερνώντας τα 56 δισ. δολάρια. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται να φτάσει τα 113 δισ. δολάρια τη δεκαετία του 2030 και τα 273 δισ. δολάρια τη δεκαετία του 2050.
Ενώ το μερίδιο του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ ήταν 6,5% το 2022, η Τουρκία έχει γίνει η 9η χώρα στον κόσμο σε αυτόν τον τομέα. Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων έσπασαν το ρεκόρ όλων των εποχών το 2022, με 34,2 δισ. δολάρια. Η γειτονική χώρα πέτυχε 20,8 φορές αύξηση της γεωργικής παραγωγής τα τελευταία 20 χρόνια, με την υποστήριξη που παρέχει στους αγρότες. Αυτό την κατατάσσει όχι μόνο στις δέκα πρώτες θέσεις παγκοσμίως, αλλά και στην κορυφή της Ευρώπης.
Ο κλάδος του φιστικιού και η καθοριστική συνεισφορά του
Η παραγωγή φιστικιών είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλη την Τουρκία, με 56 από τις 81 επαρχίες να καλλιεργούν φιστίκια, σύμφωνα με το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων Γκαζιαντέπ (GCE). Ωστόσο, οι δύο νοτιοανατολικές επαρχίες Gaziantep και Sanliurfa αντιπροσωπεύουν το 80% της συνολικής παραγωγής.
Οι νοτιοανατολικές επαρχίες Adiyaman, Siirt, Kilis, Kahramanmaras, Mardin και Diyarbakir αντιπροσωπεύουν ένα επιπλέον 15% της συνολικής παραγωγής. Το υπόλοιπο 5% είναι αραιά κατανεμημένο στις περιοχές του Αιγαίου, της Μεσογείου και του Μαρμαρά, όπου η παραγωγή αυξήθηκε με αργούς ρυθμούς την τελευταία δεκαετία. Η Τουρκία είχε συνολική εκτιμώμενη συγκομιδή 179.805,03 μεγατόνους (MT) για την περίοδο 2022/2023.
Ο κλάδος του φιστικιού στην Τουρκία συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία της χώρας, με την τελευταία να είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φιστικιών στον κόσμο. Το ευνοϊκό κλίμα και το εύφορο έδαφός της την καθιστούν ιδανική για την καλλιέργεια του συγκεκριμένου προϊόντος και ο κλάδος απασχολεί χιλιάδες άτομα. Η βιομηχανία φιστικιών στη γειτονική χώρα υπόκειται σε αυστηρές ρυθμίσεις, με εξονυχιστικά μέτρα ποιοτικού ελέγχου για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της ποιότητας των ξηρών καρπών.
Τα τελευταία χρόνια, ο κλάδος έχει αντιμετωπίσει προκλήσεις όπως η ξηρασία και τα παράσιτα, αλλά η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μέτρα για τη στήριξη της βιομηχανίας και την προώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών. Ως αποτέλεσμα, καταγράφηκε αύξηση των εξαγωγών φιστικιών από την Τουρκία το πρώτο τρίμηνο του 2024.
Ποικιλιακό δυναμικό
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι φιστικιών που καλλιεργούνται στην Τουρκία: Η ποικιλία Gaziantep (Antep) και η ποικιλία Siirt. Αμφότερες διαθέτουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και διαφέρουν σε μέγεθος και σχήμα σε σύγκριση με τα φιστίκια που καλλιεργούνται στο Ιράν και τις ΗΠΑ. Η ποικιλία Antep αντιπροσωπεύει το 85% των φιστικιών που καλλιεργούνται στην Τουρκία. Η ποικιλία Siirt αντιστοιχεί στο υπόλοιπο 15% της παραγωγής και θεωρείται ποικιλία υψηλότερης απόδοσης από την Gaziantep.
Τα πρότυπα ποιότητας για τα τουρκικά φιστίκια έχουν άμεση σχέση με το μέγεθος του ξηρού καρπού. Οι 90 ξηροί καρποί ή λιγότεροι ανά 100 γραμμάρια θεωρούνται πρώτης ποιότητας.
Τα 90-100 καρύδια είναι δεύτερης ποιότητας, τα 100-120 καρύδια είναι τρίτης ποιότητας και περισσότεροι από 120 ξηροί καρποί είναι τέταρτης ποιότητας. Η παραγωγή φιστικιών υψηλής ποιότητας προβλέπεται να αυξηθεί στο μέλλον, με βάση τον αυξανόμενο αριθμό νέων δέντρων που παρατηρείται στην Τουρκία.
Η εκπαίδευση ενισχύει την παραγωγή και την ποιότητα
Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας του μετριασμού του φυσικού κύκλου παραγωγής, οι καλλιεργητές φιστικιών έχουν αρχίσει να επιστρατεύουν καλές γεωργικές πρακτικές, ειδικά σε περιοχές της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Με την υποστήριξη τοπικών πανεπιστημίων και άλλων ιδρυμάτων, οι αγρότες συνειδητοποιούν σταδιακά ότι μπορούν να επιτευχθούν υψηλότερες αποδόσεις με «καλές» εδαφικές συνθήκες, καλύτερη φροντίδα των δέντρων και άρδευση.
Παρότι, όμως, ο αριθμός των αρδευόμενων φιστικεώνων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω των ασυνήθιστων συνθηκών ξηρασίας, οι αρδευόμενες αυτές εκτάσεις εξακολουθούν να αντιστοιχούν σε μόνο ένα κλάσμα της συνολικής παραγωγής. Από το 2011, το Τουρκικό Ίδρυμα για την Καταπολέμηση της Διάβρωσης του Εδάφους, των Δασών και της Προστασίας των Φυσικών Οικότοπων (TEMA), με συνεισφορές ιδιωτικών εταιρειών, έχει αναλάβει ένα έργο για την αύξηση των αποδόσεων φιστικιού στις επαρχίες Gaziantep και Sanliurfa. Το έργο, το οποίο ονομάζεται «Μακάρι να έχετε άφθονα φιστίκια», εκπαιδεύει τους αγρότες στο πώς να φροντίζουν σωστά τα δέντρα τους. Η εκπαίδευση επικεντρώνεται στη βελτίωση των τεχνικών κλαδέματος και κοπής, καθώς και σε καλύτερες πρακτικές εφαρμογής λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Οι αγρότες που έχουν εκπαιδευτεί στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος και εφάρμοσαν αυτές τις βέλτιστες πρακτικές είδαν τις αποδόσεις τους να τριπλασιάζονται. Εν τω μεταξύ, τα πανεπιστήμια στις μεγάλες περιοχές καλλιέργειας φιστικιού στην Τουρκία έχουν αναπτύξει καλύτερες μεθόδους παραγωγής και μέτρα φυτοπροστασίας για να βοηθήσουν τους αγρότες να βελτιώσουν τις αποδόσεις.
Οι εξαγωγές τουρκικών φιστικιών σε αριθμούς
Οι εξαγωγές φιστικιών της Τουρκίας έχουν σημειώσει σημαντική άνοδο, ύψους 73,79 εκατ. δολαρίων το πρώτο τρίμηνο του 2024, μια αξιοσημείωτη αύξηση από τα 24,25 εκατ. δολάρια του προηγούμενου έτους κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Αυτή η αύξηση αποδεικνύεται από τις αποστολές φιστικιών της Τουρκίας σε 69 χώρες από την αρχή του έτους, έναντι 151,57 εκατ. δολαρίων σε εξαγωγές σε 96 χώρες το προηγούμενο έτος, υποδηλώνοντας επιταχυνόμενο ρυθμό εξαγωγών το 2024.
Η Ιταλία, η Γερμανία και το Ιράκ είναι οι τρεις πρώτοι εισαγωγείς τουρκικών φιστικιών, με αξία εισαγωγής 12,15 εκατ. δολαρίων, 11,83 εκατ. δολαρίων και 9,12 εκατ. δολαρίων αντίστοιχα. Αυτή η αύξηση των εξαγωγών υπογραμμίζει τον διευρυνόμενο ρόλο της Τουρκίας στην παγκόσμια αγορά ξηρών καρπών και την αυξανόμενη διεθνή ζήτηση για τα φιστίκια της.
Η παραγωγή φιστικιών υψηλής ποιότητας προβλέπεται να αυξηθεί στο μέλλον, με βάση τον αυξανόμενο αριθμό νέων δέντρων που παρατηρείται στην Τουρκία.
