Ίχνη υπολειμμάτων πρωτεΐνης έχουν ανιχνευθεί εδώ και καιρό σε κλασικές ελαιογραφίες, αλλά συχνά αποδίδονταν σε μόλυνση. Ωστόσο, σύμφωνα με μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature Communications, αποκαλύπτεται ότι η ύπαρξη αυτών των υπολειμμάτων ήταν πιθανότατα σκόπιμη, ρίχνοντας έτσι «φως» σε πρακτικές που φαίνεται πως χρησιμοποιούσαν οι μεγάλοι Ευρωπαίοι ζωγράφοι του 16ου και 17ου αιώνα.
«Υπάρχουν πολύ λίγες γραπτές πηγές σχετικά με αυτό το θέμα και δεν έχει γίνει καμία επιστημονική εργασία στο παρελθόν που να το διερευνά σε τέτοιο βάθος», δήλωσε σε συνέντευξή της η συγγραφέας της μελέτης Ophélie Ranquet του Ινστιτούτου Μηχανικής της Καρλσρούης στη Γερμανία.
«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι ακόμη και με μια πολύ μικρή ποσότητα κρόκου αυγού, μπορεί να επιτευχθεί μια εκπληκτική αλλαγή των ιδιοτήτων του λαδομπογιάς, αποδεικνύοντας πόσο ωφέλιμο ήταν αυτό για τους καλλιτέχνες».
Η απλή προσθήκη λίγου κρόκου αυγού στα έργα τους, όπως αποδεικνύεται, θα μπορούσε να έχει μακροχρόνια αποτελέσματα που ξεπερνούν την απλή αισθητική.
«Η προσθήκη κρόκου αυγού είναι ευεργετική γιατί μπορεί να ρυθμίσει τις ιδιότητες αυτών των χρωμάτων με δραστικό τρόπο», πρόσθεσε η Ranquet. «Για παράδειγμα, δείχνοντας διαφορετικά τη γήρανση: Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να οξειδωθεί το χρώμα, λόγω των αντιοξειδωτικών που που περιέχονται».
Μια άμεση απόδειξη της επίδρασης του κρόκου αυγού στη λαδομπογιά, ή της έλλειψής της, μπορεί να γίνει ορατή στην «Παναγία με το Γαρύφαλλο» του Leonardo da Vinci, έναν από τους πίνακες που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης. Στο έργο μπορεί να δει κανείς εμφανείς ρυτίδες στο πρόσωπο της Μαρίας και του παιδιού. Αυτή τη στιγμή ο πίνακας εκτίθεται στην Alte Pinakothek στο Μόναχο της Γερμανίας.
Ένας λόγος που ευθύνεται γι’ αυτές τις ρυτίδες μπορεί να είναι η ανεπαρκής ποσότητα χρωστικών ουσιών στο χρώμα και η μελέτη έδειξε ότι αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να αποφευχθεί με την προσθήκη κρόκου αυγού: «Αυτό είναι εκπληκτικό γιατί έχετε την ίδια ποσότητα χρωστικής στο χρώμα σας, αλλά η παρουσία του κρόκου του αυγού αλλάζει τα πάντα», τόνισε η ειδικός.
Επειδή το «ρυτίδιασμα» αυτό εμφανίζεται μέσα σε λίγες μέρες, είναι πιθανό ο da Vinci και άλλοι κορυφαίοι ζωγράφοι να είχαν αντιληφθεί αυτό το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, καθώς και πρόσθετες ευεργετικές ιδιότητες του κρόκου αυγού σε ελαιοχρώματα, συμπεριλαμβανομένης της αντοχής στην υγρασία. Η «Παναγία με τα Γαρύφαλλα» είναι ένας από τους πρώτους πίνακες του da Vinci, που δημιουργήθηκε σε μια εποχή κατά την οποία ίσως προσπαθούσε ακόμη να επιτύχει αυτή τη νέα τεχνοτροπία.
Ένας άλλος πίνακας που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της μελέτης ήταν ο «Θρήνος για τον νεκρό Χριστό» του Botticelli, που επίσης εκτίθεται στην Alte Pinakothek. Το έργο είναι κυρίως φτιαγμένο με τέμπερα, αλλά έχει χρησιμοποιηθεί λαδομπογιά για το φόντο και κάποια δευτερεύοντα στοιχεία.
«Γνωρίζαμε ότι ορισμένα σημεία των πινάκων εμφανίζουν=ν πινελιές που είναι χαρακτηριστικές γι’ αυτό που ονομάζουμε ελαιογραφία, ωστόσο εντοπίσαμε την παρουσία πρωτεϊνών», είπε η Ranquet. «Επειδή πρόκειται για πολύ μικρή ποσότητα και είναι δύσκολο να εντοπιστεί, μπορεί να θεωρηθεί μόλυνση: Στα εργαστήρια, οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν πολλά διαφορετικά πράγματα και ίσως τα αυγά να προέρχονταν απλώς από την τέμπερα».
Αυτή η νέα γνώση συμβάλλει όχι μόνο στην καλύτερη διατήρηση των έργων τέχνης αλλά και στην καλύτερη κατανόηση της ιστορίας της τέχνης.