Το παστέλι είναι Αρχαιοελληνικό γλυκό με μεγάλη ιστορία… Υπήρξε δυναμωτικό γεύμα για τους πολεμιστές και σύμβολο γονιμότητας και αγάπης.
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, το όνομα του παστέλι προέρχεται από το αρχαίο ρήμα pas (paso), που σημαίνει διαδίδω: αυτό είναι φυσικά σύμφυτο με τις τεχνικές που εμπλέκονται στην παρασκευή του.
Η πρώτη γνώση που έχουμε για αυτό το εμβληματικό Ελληνικό γλυκό χρονολογείται από την Ομηρική εποχή, όταν στην Οδύσσεια και στην Ιλιάδα αναφέρεται ένα γλυκό που ονομάζεται ιδρίον. Ένα πιάτο από μέλι και σουσάμι, το χρησιμοποιούσαν για να δώσει ενέργεια σε Έλληνες πολεμιστές που μάχονταν στον Τρωικό πόλεμο.
Ακόμη και μετά τους Ομηρικούς χρόνους, αναγνωριζόταν ως κοινό γεύμα μεταξύ των Σπαρτιατών στρατιωτικών τάξεων πριν από κάθε μάχη.
Ένας πολύ διαφορετικός συμβολισμός από αυτόν του πολέμου, άρχισε να συνδέεται με το γλυκό με τον ερχομό της χρυσής εποχής της Αθήνας, προς τα τέλη του έκτου αιώνα π.Χ., μια περίοδο μεγάλης πολιτιστικής ανάπτυξης στον Ελληνικό κόσμο.
Μάλιστα, ο ιστορικός Ηρόδοτος, που θεωρείται «ο Πατέρας της Ιστορίας», μίλησε τον πέμπτο αιώνα π.Χ. για ένα επιδόρπιο από μέλι και σουσάμι, με τη μορφή ενός πλακέ ψωμιού που το σπάνε με τα χέρια οι νέοι, σε γλέντια και χορούς.
Αυτό το έθιμο έγινε αργότερα αναγνωρισμένο τελετουργικό στους Ελληνικούς γάμους, όπου στη νύφη και στον γαμπρό πρόσφεραν κέικ, που τρώγονταν πάντα με τα χέρια τους: το μέλι συμβόλιζε την αγάπη και το πάθος, ενώ το σουσάμι θύμιζε τον σπόρο της ζωής ή τη γονιμότητα.
Ακόμη και σήμερα το έθιμο να τρώμε παστέλι ως μέρος της τελετουργίας του γάμου παραμένει, ειδικά στα νησιά του Αιγαίου.