Ήταν Νοέμβριος του 2020, το δεύτερο κύμα της πανδημίας ξεκινούσε να γιγαντώνεται και οι ευρωπαϊκές χώρες έμπαιναν σε ακόμη ένα lockdown. Τότε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, ανακοίνωνε την έγκριση της σύμβασης με τις φαρμακευτικές εταιρείες Pfizer και BioNTech για παροχή έως και 300 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου κατά του κορονοϊού στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στα τέλη Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει το εμβόλιο των εταιρειών Pfizer/BioNTech, μετά τη θετική γνωμάτευση που έδωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Υγείας (ΕΜΑ). Υπενθυμίζεται πως στη χώρα μας, οι εμβολιασμοί για τον κορονοϊό ξεκίνησαν με το εμβόλιο της αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας, με τις πρώτες δόσεις να γίνονται στις 27 Δεκεμβρίου, αρχικά σε υγειονομικούς και σε ηλικιωμένους σε μονάδες φροντίδας.
Τον Ιανουάριο της επόμενης χρονιάς, και ενώ η εμβολιαστική διαδικασία είχε ξεκινήσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέκτεινε το συμβόλαιο με την Pfizer/ΒioΝtech, όπως ανακοίνωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν, εξασφαλίζοντας 300.000.000 επιπλέον δόσεις, με τον συνολικό αριθμό των εμβολίων από τη συγκεκριμένη εταιρεία να φτάνει τα 600.000.000.
Ακολουθεί όμως ακόμη μια συμφωνία, η μεγαλύτερη. Το Μάιο του 2021 η Κομισιόν υπογράφει τρίτη σύμβαση για προμήθεια 1,8 δισεκατομμυρίων δόσεων με την Pfizer/BionTech. Αρχικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εγκρίνει στις 8 Μαΐου τη συμφωνία με την Pfizer και BioNTech για την προμήθεια 900 εκατομμυρίων εγγυημένων δόσεων του εμβολίου, με το δικαίωμα αγοράς ακόμη 900 εκατομμυρίων δόσεων, για την περίοδο 2021-2023, όπως είχε ανακοινώσει η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν.
Πλέον η σύμβαση της Κομισιόν με τη Pfizer για τα εμβόλια βρίσκεται στο μικροσκόπιο των ερευνών και της Ευρωβουλής. Τον προηγούμενο μήνα, ειδική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την πανδημία του κορονοϊού ανέφερε πως καλεί σε ακρόαση την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προκειμένου να δώσει εξηγήσεις σχετικά με το ρόλο της στη διαπραγμάτευση της τρίτης και μεγαλύτερης σύμβασης με την Pfizer, αλλά και για τα γραπτά μηνύματα που αντάλλαξε με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του αμερικανικού κολοσσού Άλμπερτ Μπουρλά. Είχε προηγηθεί η άρνηση, και μάλιστα δύο φορές, του CEO της Pfizer να καταθέσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
New York Times: προσφεύγουν στα δικαστήρια κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η εφημερίδα New York Times προσφεύγει στα δικαστήρια κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αποτυχία του εκτελεστικού οργάνου να δώσει στη δημοσιότητα SMS μεταξύ της προέδρου της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και του CEO της Pfizer Αλμπέρτ Μπουρλά, σύμφωνα με το Politico. Η εφημερίδα θα αντιμετωπίσει τους δικηγόρους της ΕΕ στο ευρωπαϊκό Ανώτατο Δικαστήριο, υποστηρίζοντας ότι η Κομισιόν έχει τη νομική υποχρέωση να δημοσιοποιήσει τα μηνύματα, τα οποία θα μπορούσαν να περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τις συμφωνίες για την αγορά δόσεων του εμβολίου για τον κορονοϊό αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η αγωγή έρχεται μετά την έρευνα (τον Ιανουάριο του 2022) από την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Έμιλυ Ο’Ράιλι, η οποία εντόπισε κακοδιαχείριση στις προσπάθειες της Επιτροπής να ανακτήσει αρχικά τα SMS, μετά από αίτημα δημόσιας πρόσβασης του δημοσιογράφου του netzpolitik.org Alexander Fanta. Η έρευνα διαπίστωσε ότι η Επιτροπή δεν ζήτησε ρητά από το προσωπικό γραφείο του Προέδρου να αναζητήσει τα γραπτά μηνύματα. Σε απάντηση, η Επίτροπος Αξιών και Διαφάνειας της ΕΕ, Βέρα Γιούροβα, ισχυρίστηκε ότι τα SMS μπορεί να έχουν διαγραφεί, λόγω του “βραχύβιου, εφήμερου χαρακτήρα τους”.
Και η γερμανική εφημερίδα Bild όμως κατέθεσε σειρά αγωγών κατά της Κομισιόν, ζητώντας την αποκάλυψη εγγράφων που σχετίζονται με τις διαπραγματεύσεις για την αγορά των εμβολίων για τον COVID-19 που παρασκευάζονται τόσο από την Pfizer/BioNTech όσο και από την AstraZeneca.
Πότε ξεκίνησαν οι έρευνες
Η υπόθεση ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2022, όταν η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν δήλωσε στους New York Times ότι αντάλλασσε SMS με τον CEO της Pfizer στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση συμβολαίου αγοράς του εμβολίου κατά του κορονοϊού.
Σε περίπτωση που παρέδιδε όλα τα εμβόλια η Pfizer θα είχε έσοδα 35 δισ. δολαρίων από τη συμφωνία, σύμφωνα με έγγραφο που διέρρευσε για την τιμή του εμβολίου (στοιχεία που διέρρευσαν ανέφεραν πως οι δόσεις κόστισαν αρχικά 15,50 ευρώ η μια, με την τιμή στη συνέχεια να ανεβαίνει στα 19,50 ευρώ σύμφωνα με τους Financial Times). Ακολούθησε επίπληξη από την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Έμιλυ Ο’Ράιλι, η οποία ζήτησε από την Κομισιόν να βρει και να παραδώσει τα γραπτά μηνύματα της προέδρου της.
Χωρίς να παραδεχτεί την ύπαρξη των SMS, η Επιτροπή απάντησε ότι η έρευνα για τα μηνύματα “δεν έφερε αποτέλεσμα”, καθώς δεν υπάρχει υποχρέωση καταχώρισης “βραχύβιων, εφήμερων εγγράφων”.
Το Σεπτέμβριο το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσιεύει έκθεση κατηγορώντας την Επιτροπή ότι αρνείται να αποκαλύψει οποιεσδήποτε λεπτομέρειες σχετικά με τον προσωπικό ρόλο της προέδρου της Επιτροπής στις συνομιλίες. Η εποπτική αρχή διαπίστωσε ότι η επικεφαλής της ΕΕ δεν ακολούθησε το υφιστάμενο εγχειρίδιο κανόνων για να καταλήξει σε μια προκαταρκτική συμφωνία με τη Pfizer για την υπογραφή σύμβασης για έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου. Για όλα τα άλλα εμβόλια και τις συμφωνίες που συνήφθησαν από την ΕΕ μεταξύ 2020 και 2021, μια κοινή ομάδα αποτελούμενη από αξιωματούχους από την Επιτροπή και επτά χώρες μέλη διεξήγαγε διερευνητικές συνομιλίες.
Τι απαντά η αμερικανική φαρμακευτική
Αναφορικά με την άρνηση του CEO της Pfizer να καταθέσει ενώπιον της ειδικής επιτροπής COVID του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επιστολή του Μπουρλά με ημερομηνία 2 Δεκεμβρίου, την οποία είδε το Politico, ανέφερε πως “από την ακρόαση του Οκτωβρίου αναφορικά με τον COVID, δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες να μοιραστούμε με την Επιτροπή, οπότε με σεβασμό απορρίπτουμε την πρόσκληση να επανεξετάσουμε αυτά τα θέματα”.
Στην ακρόαση της ειδικής επιτροπής ” της 10ης Οκτωβρίου 2020 είχε παραστεί η πρόεδρος των διεθνών ανεπτυγμένων αγορών της Pfizer Τζανίν Σμολ, που δέχθηκε μεταξύ άλλων ερωτήσεις σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τα συμβόλαια εμβολίων και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν κατά τις δοκιμές.
Στις 28 Οκτωβρίου, η επιτροπή COVID απηύθυνε δεύτερη πρόσκληση στον CEO της Pfizer. “Η επιτροπή μας θεώρησε ότι κατά την προηγούμενη ακρόαση με εκπροσώπους της φαρμακευτικής βιομηχανίας, όπου η Pfizer εκπροσωπήθηκε από την κ. Τζανίν Σμολ, υπήρξαν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τις προηγμένες συμφωνίες αγοράς μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Pfizer, οι οποίες εμπίπτουν στην ευθύνη του Διευθύνοντος Συμβούλου και της που μόνο αυτός έχει την εξουσία να απαντήσει σε αυτά, παρέμεινε αναπάντητη”, δήλωσε η πρόεδρος της επιτροπής COVID Καθλίν φαν Μπρεμτ.