Οι κινεζικές εταιρείες δυσκολεύονται επί του παρόντος στις ΗΠΑ. Οι τιμωρητικοί δασμοί που επέβαλε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ συμπληρώνονται κάθε λίγες εβδομάδες από τον διάδοχό του Τζο Μπάιντεν με νέες κυρώσεις κατά της βιομηχανίας τεχνολογίας. Δεκάδες κινεζικές εταιρείες που κατασκευάζουν ηλιακές κυψέλες ή ημιαγωγούς, για παράδειγμα, βρίσκονται πλέον σε μαύρες λίστες, σημειώνει η Handelsblatt.
Η τεχνολογία της εξειδικευμένης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας Huawei απαγορεύεται στις ΗΠΑ, ενώ συζητείται η απαγόρευση της εφαρμογής βίντεο Tiktok. Πολιτικοί και από τα δύο κόμματα επιδίδονται σε έναν ανταγωνισμό για το ποιος θα μιλήσει πιο σκληρά κατά της Κίνας.
Οι ΗΠΑ, όπως φαίνεται μερικές φορές, αποσυνδέουν σιγά σιγά την οικονομία τους από την οικονομία της Κίνας. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. “Από τη μία πλευρά, υπάρχει ένα είδος ψυχρού πολέμου εναντίον της Κίνας που συνεχίζει να κλιμακώνεται καθημερινά”, λέει ο ανεξάρτητος σύμβουλος κεφαλαιαγορών Εντ Γιαρντένι. “Από την άλλη πλευρά, εξακολουθεί να υπάρχει πολύ ενεργό εμπόριο με την Κίνα και αλληλεξάρτηση”.
Αυτό μπορείτε να το δείτε, για παράδειγμα, στα τελευταία στοιχεία για το εξωτερικό εμπόριο: Είναι αλήθεια ότι η οικονομία της Κίνας εξακολουθεί να είναι αδύναμη μετά τα λουκέτα για τον κορονοϊό και εισήγαγε 10% λιγότερα από τις ΗΠΑ τον Φεβρουάριο από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα. Αλλά οι ΗΠΑ αγόραζαν δυναμικά: Η αξία των εισαγωγών από την Κίνα αυξήθηκε κατά 1,8 δισ. ευρώ, φτάνοντας στα 38,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στο σύνολο του 2022, το αμερικανο-κινεζικό εμπόριο αγαθών σημείωσε νέο ρεκόρ άνω των 690 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. “Η οικονομική αποδέσμευση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας δεν υφίσταται”, κρίνει ο Ντέρεκ Σίσορς του συντηρητικού Ινστιτούτου American Enterprise Institute.
Τα πλοία συνεχίζουν να μεταφέρουν χιλιάδες εμπορευματοκιβώτια μπρος-πίσω μεταξύ των ανταγωνιστικών μπλοκ. Η συζήτηση περί “αποσύνδεσης” είναι απλώς “λόγια”, δήλωσε πρόσφατα ο Βίνσεντ Κλερκ, επικεφαλής του δανέζικου κολοσσού της εφοδιαστικής Maersk, τουλάχιστον όσον αφορά τον όγκο του εμπορίου. Ο εμπορικός πόλεμος δεν έχει διακριτές συνέπειες. Οι εταιρείες στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Κίνα έχουν προφανώς βρει τρόπους να “συνεχίσουν να συνεργάζονται παρά τη φασαρία, την ένταση και τη διαταραχή”, δήλωσε ο Κλερκ στο China Development Forum στο Πεκίνο.
Η μεγαλύτερη ομάδα εταιρικών ηγετών στην επιχειρηματική συνάντηση προερχόταν από τις ΗΠΑ. Μεταξύ άλλων, εκπροσωπήθηκαν οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Apple, της Boeing, της Pfizer, της Procter&Gamble και της Qualcomm. Ο διευθύνων σύμβουλος της Apple Tim Cook κατασκευάζει ορισμένα από τα iPhone του στην Ινδία, αλλά δήλωσε στο Πεκίνο ότι η Apple και η Κίνα έχουν αναπτυχθεί μαζί. Η σχέση είναι “συμβιωτική”, είπε. Μόνο οι απευθείας συνομιλίες επί σκηνής αποφεύχθηκαν από τους Αμερικανούς. Ανησυχούσαν μήπως στοχοποιηθούν από μέλη του Κογκρέσου στην Ουάσινγκτον, ψιθύρισε ένας συμμετέχων.
Η Solarever Group, κινεζική κατασκευάστρια εταιρεία ηλιακών συλλεκτών, σχεδιάζει να επενδύσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε εργοστάσιο μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα στο Μεξικό τα επόμενα χρόνια.
“Οι κινεζικές εταιρείες επενδύουν τώρα στο Μεξικό για πολλούς από τους ίδιους λόγους που οι εταιρείες από την ΕΕ, την Κορέα, την Ταϊβάν και την Ιαπωνία άρχισαν να το κάνουν πριν από 30 χρόνια”, γράφει ο Ντέιβιν Α. Γκαντς, καθηγητής εμπορικής πολιτικής, σε ένα έγγραφο για το Baker Institute for Public Policy. Το χαμηλό εργατικό κόστος, η εγγύτητα στη “μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά του κόσμου” και οι λίγοι έως μηδενικοί δασμοί ήταν μεταξύ αυτών.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας του Μεξικού, 500 εκατομμύρια δολάρια σε κινεζικές επενδύσεις εισέρρευσαν στο Μεξικό πέρυσι, από περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια το 2019.
Λιγότερα τεχνολογικά αγαθά προέρχονται από την Κίνα
Οι απαρχές της αποσύνδεσης από την κινεζική οικονομία εντοπίζονται κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας. Λόγω των εξαγωγικών περιορισμών που επέβαλε η αμερικανική κυβέρνηση, οι αμερικανικές εταιρείες δεν επιτρέπεται πλέον να προμηθεύουν μια ολόκληρη σειρά κινεζικών εταιρειών στον τομέα της ηλιακής ενέργειας και των ημιαγωγών, για παράδειγμα, ώστε να μην χρησιμοποιούν αμερικανική τεχνογνωσία.
Μόλις πρόσφατα, η κυβέρνηση Μπάιντεν ψήφισε περαιτέρω ελέγχους εξαγωγών που υποτίθεται ότι θα επιβραδύνουν την τεχνολογική και στρατιωτική πρόοδο του Πεκίνου. Τώρα το Πεκίνο εξετάζει αντίμετρα, προειδοποιώντας ήδη την αμερικανική εταιρεία Micron και φοβούμενο για την πρόσβαση σε σπάνιες γαίες από την Κίνα για τα προϊόντα της. Επιπλέον, εκτός από τη Huawei, άλλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η ZTE, η Hikvision, η Dahua και η Hytera δεν επιτρέπεται να πωλούν και να χρησιμοποιούν την τεχνολογία τους στις ΗΠΑ.
Άλλοι εμπορικοί περιορισμοί είχαν επίσης αντίκτυπο. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να επιβάλλουν δασμό 25% στους ημιαγωγούς, τα έπιπλα, το υλικό πληροφορικής και ορισμένα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης. Οι εισαγωγές αυτών των αγαθών έχουν μειωθεί κατά το ένα τέταρτο μετά τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ, αναφέρει το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Peterson (PIIE). Μεταξύ των αγαθών στα οποία επιβάλλονται τιμωρητικοί δασμοί 7,5% είναι τα παπούτσια και τα είδη ένδυσης. Η εισαγωγή τους από την Κίνα μειώθηκε κατά οκτώ τοις εκατό.
Την ίδια στιγμή, όμως, αυξήθηκαν οι εισαγωγές παιχνιδιών, κονσόλας βιντεοπαιχνιδιών, smartphones, φορητών υπολογιστών και οθονών. Ο Τραμπ είχε εξαιρέσει αυτά τα αγαθά από τους τιμωρητικούς δασμούς του, προκειμένου να μην χαλάσει τα Χριστούγεννα των Αμερικανών με υψηλότερες τιμές. Η εξαίρεση αυτή παρέμεινε μόνιμη και με την πανδημία, αυτά ακριβώς τα προϊόντα είχαν τεράστια ζήτηση. Η αύξηση του εμπορίου ήταν 42%.
Το εμπόριο αυξάνεται επίσης σε ευαίσθητους τομείς: οι εισαγωγές φαρμακευτικών και ιατρικών προϊόντων από την Κίνα στις ΗΠΑ σχεδόν τριπλασιάστηκαν πέρυσι, αναφέρει το συντηρητικό American Enterprise Institute (AEI).
Πρόσφατα, οι Κινέζοι επενδυτές αγόραζαν επίσης όλο και περισσότερο αγροτικές εκτάσεις. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), οι Κινέζοι αγοραστές έχουν εξασφαλίσει 1554 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αυτό ισοδυναμεί με έκταση διπλάσια από το μέγεθος της Νέας Υόρκης. Συγκεκριμένα, μια αγορά από τον όμιλο Fufeng στη Βόρεια Ντακότα είχε προκαλέσει αναστάτωση πέρυσι, επειδή η γεωργική γη βρίσκεται κοντά σε μια βάση της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ.
Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) υποτίθεται ότι θα δώσει νέα ώθηση στην αποσύνδεση. Βάσει αυτού του νόμου, 370 δισεκατομμύρια δολάρια κρατικών κονδυλίων πρόκειται να εισρεύσουν στην προώθηση τεχνολογιών φιλικών προς το κλίμα και πολλές φορές περισσότερα σε ιδιωτικές επενδύσεις.
Αλλά η κινεζική κυριαρχία σε αυτές τις μελλοντικές βιομηχανίες θα είναι δύσκολο να σπάσει: Το ερευνητικό ινστιτούτο Benchmark Mineral Intelligence πήρε το παράδειγμα των μπαταριών ιόντων λιθίου, οι οποίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για την αγορά των ηλεκτρονικών αυτοκινήτων.
Η παραγωγή αυτών των μπαταριών αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά στις ΗΠΑ: το μερίδιο των ΗΠΑ στην παγκόσμια παραγωγική ικανότητα θα διπλασιαστεί από 5,5% το 2021 έως το 2031, όπως προβλέπουν οι αναλυτές – αλλά και τότε θα εξακολουθεί να είναι ένα κλάσμα της κινεζικής ικανότητας. “Άλλες περιοχές του κόσμου, ιδίως η Κίνα, βιώνουν επίσης την έκρηξη των γιγαντιαίων εργοστασίων”, έγραψαν οι εμπειρογνώμονες. “Η παραγωγική ικανότητα της Κίνας, η οποία ήδη επισκιάζει όλες τις άλλες χώρες, θα αυξηθεί κατά περίπου 486% από το 2021 έως το 2031”.
Πίεση στην Ευρώπη
Η πίεση να ασχοληθεί πιο σοβαρά με την αποσύνδεση συνεχίζει να αυξάνεται. Ο Ρεπουμπλικανός κυβερνήτης της Φλόριντα, Ρον Ντεσάντις, ο οποίος ενδέχεται να δηλώσει την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές την άνοιξη, τοποθετείται ως “γεράκι” κατά της Κίνας.
Επικρίνει την αποτυχία του Μπάιντεν να σταματήσει την αμερικανική εξάρτηση από τα κινεζικά προϊόντα. “Αυτό μας βλάπτει πάρα πολύ και την εθνική μας ασφάλεια”, δήλωσε πρόσφατα στην Ατλάντα. Θέλει να εμποδίσει όλες τις κινεζικές αγορές γης στην πολιτεία του φέτος. Ο τόνος αναμένεται να γίνει ακόμη πιο σκληρός στην προεκλογική εκστρατεία.
Τότε η πίεση προς την Ευρώπη να ενταχθεί σε αυτή την πολιτική θα μπορούσε επίσης να αυξηθεί. Υπάρχει πίεση να “συμμορφωθεί”, λέει ο Σκοτ Κένεντι του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. Οι έλεγχοι των εξαγωγών, για παράδειγμα, αποφασίστηκαν από τις ΗΠΑ μόνες τους. Η Ουάσινγκτον προτρέπει λοιπόν αρκετά άμεσα τους συμμάχους της να “εκδώσουν παρόμοιες κατευθυντήριες γραμμές”, διαφορετικά υπάρχει η απειλή οικονομικών μειονεκτημάτων.
Γερμανοί διπλωμάτες αναφέρουν ότι σχεδόν όλοι οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ αναφέρουν την Κίνα “σε κάθε συζήτηση”. “Η προθυμία να εισέλθουν σε έναν ψυχρό πόλεμο έχει αυξηθεί από την πλευρά των ΗΠΑ”, δήλωσε ένας Γερμανός πολιτικός που επισκέφθηκε πρόσφατα την Ουάσινγκτον. “Η Γερμανία είναι μηδενικά προετοιμασμένη για αυτή τη διαμάχη. Πολλοί δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται τι κίνδυνος έρχεται. Προς το παρόν, παρακολουθούμε αβοήθητοι.