Μια μέρα σαν σήμερα, στις 5 Ιανουαρίου 1914, ο Χένρι Φορντ ιδιοκτήτης της ομώνυμης εταιρείας αυτοκινήτων κι ένας από τους πλουσιότερους, εκείνη την εποχή, ανθρώπους στον κόσμο, ανακοινώνει το πρόγραμμα “five-dollar a day” βάσει του οποίου, το ημερήσιο ωράριο εργασίας μειώνεται από 9 σε 8 ώρες και η ημερησία αμοιβή αυξάνεται από $2.34 που ήταν το βασικό μεροκάματο οπουδήποτε αλλού, σε $5! Παράλληλα, εξασφάλισε στους εργαζομένους του και δεύτερη αργία, αυτή του Σαββάτου!
Η παραγωγικότητα εκτινάχθηκε, με την Ford Motors να διπλασιάζει τα κέρδη της σε λιγότερο από δύο χρόνια. Ο ίδιος ο Φορντ θα έλεγε εκ των υστέρων ότι η αύξηση των μισθών ήταν η καλύτερη κίνηση περικοπής κόστους που έκανε ποτέ.
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, ήταν η κίνηση που άλλαξε το οικονομικό μοντέλο της Αμερικής, δημιουργώντας μια βιομηχανική μεσαία τάξη και μία οικονομία που κινείται από την καταναλωτική ζήτηση.
Ο «Φορντισμός» και τα προνόμια στους εργαζομένους
«You can take my factories, burn up my buildings, but give me my people and I’ll build the business right back again». Μπορείτε να μου πάρετε όλα τα εργοστάσια, να μου κάψετε όλα τα κτίρια, αλλά αφήστε μου τους ανθρώπους μου (δηλ. το προσωπικό μου) και θα ξαναφτάσω την εταιρεία μου εκεί που ήταν και πριν.
Η ψυχή κάθε επιχείρησης είναι οι άνθρωποί της. Η ομάδα που θα κάνει τη διαφορά και θα την οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα. Είναι το σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο. Ο Χένρι Φορντ το ήξερε πολύ καλά αυτό. Γι’ αυτό και φρόντιζε ιδιαίτερα τους υπαλλήλους του, αρκεί βέβαια να µην συμμετείχαν σε συνδικάτα!
«Ένα φτηνό αυτοκίνητο για όλο τον κόσμο και ένα μεγάλο μεροκάματο για τους εργάτες», ήταν λόγια που έρχονταν διαρκώς στα χείλη του από την αρχή της σταδιοδρομίας του σαν μηχανικού. Μάλιστα, όταν λάνσαρε το περίφημο «μοντέλο Τ», δε δίστασε να δώσει σε κάθε εργάτη των εργοστασίων του από ένα αυτοκίνητο με πίστωση 24 μηνών.
Τόνιζε δε ότι στόχος των εργοστασίων του ήταν πάντα φθηνότερο και καλύτερο αυτοκίνητο για περισσότερο κόσμο.
Για τον Χ. Φορντ, ο καπιταλισμός δεν ήταν συσσώρευση κερδών και κεφαλαίων, αλλά μαζική και πάντα φθηνότερη παραγωγή για όσο το δυνατόν περισσότερους καταναλωτές. Πραγματικά το 1914, ο Φορντ κατάφερε να έχει μερίδιο 48% στην αγορά των αυτοκινήτων.
Είχε, μάλιστα, δημιουργήσει «Τμήμα Κοινωνικής Συμπεριφοράς» με σκοπό να αποτρέψει τη σπατάλη του μισθού τους στο τζόγο ή το ποτό, ενώ ήταν ο πρώτος που απαγόρευσε το κάπνισμα, πιστεύοντας ότι ήταν βλαβερό για την υγεία.
Ο όρος «Φορντισμός» δόθηκε στις μεθόδους που χρησιμοποίησε η βιομηχανία του Φορντ κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου οι οποίες αποτέλεσαν βασική έμπνευση για την “απογείωση” των δυτικών οικονομιών και είχαν σκοπό την βελτίωση των μεθόδων μαζικής παραγωγής.
Η συμβολή του Φορντ στην εργοστασιακή παραγωγή ήταν επαναστατική, όταν είδε τη λειτουργία ενός σφαγείου. Εμπνευσμένος από την διαδικασία σφαγής των χοίρων, ο Φορντ καθιέρωσε τη «γραμμή παραγωγής», σύμφωνα με την οποία ο κάθε εργαζόμενος είχε μία πολύ συγκεκριμένη εργασία στο αυτοκίνητο, καθώς αυτό περνούσε από μπροστά του.
Μελανό σημείο στην κατά τ’ άλλα υποδειγματική πορεία του επιχειρηματία
Φορντ ήταν τα αντισημιτικά του αισθήματα.