Οι εξαγωγές της Τουρκίας στο Ισραήλ σχεδόν σταμάτησαν τον Μάιο, αφότου η κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σταμάτησε το εμπόριο έως ότου η Γάζα λάβει αρκετή ανθρωπιστική βοήθεια.
Οι αποστολές προς το Ισραήλ μειώθηκαν κατά 99% σε ετήσια βάση στα 4,4 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία από την ένωση βασικών εξαγωγέων της Τουρκίας τη Δευτέρα. Το τουρκικό υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε στις αρχές του περασμένου μήνα ότι οι εμπορικοί δεσμοί θα διακοπούν έως ότου το Ισραήλ επιτρέψει την “αδιάλειπτη και επαρκή ροή” ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, όπου το Ισραήλ διεξάγει πόλεμο εναντίον της Χαμάς από τον Οκτώβριο.
Οι τουρκικές εξαγωγές στο Ισραήλ τους πρώτους πέντε μήνες μειώθηκαν κατά 40% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, έδειξαν τα στοιχεία. Πριν από την έναρξη του πολέμου, η Τουρκία και το Ισραήλ βρίσκονταν στη μέση της εξομάλυνσης των σχέσεών τους μετά από μια δεκαετία εντάσεων. Ο συνολικός όγκος εμπορίου ήταν 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας του Ισραήλ.
Οι Ισραηλινοί εισαγωγείς προσπάθησαν να βρουν εναλλακτικές πηγές βασικών ειδών, από τσιμέντο μέχρι τρόφιμα και αυτοκίνητα ως απάντηση στην απόφαση της Τουρκίας, η οποία σύμφωνα με τους οικονομολόγους μπορεί να οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμες ελλείψεις, αλλά είναι απίθανο να πλήξει την οικονομία των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων του Ισραήλ. “Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, αλλά δεν βασιζόμαστε αποκλειστικά, ή ακόμη και εξ αποστάσεως, αποκλειστικά στην Τουρκία”, δήλωσε ο Shmuel Abramzon, επικεφαλής οικονομολόγος στο Υπουργείο Οικονομικών του Ισραήλ, ο οποίος τώρα πιστεύει ότι η οικονομική ανάπτυξη του Ισραήλ το 2024 θα υπερβεί τις τρέχουσες προβλέψεις του 1,6%. “Ενώ ορισμένες εναλλακτικές λύσεις ενδέχεται να επιφέρουν υψηλότερο κόστος, δεν αναμένουμε σημαντική ή επίμονη αναστάτωση στην ισραηλινή οικονομία από τις ενέργειες της Τουρκίας”.
Το διμερές εμπόριο υποχώρησε σχεδόν 23% στα 6,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, δείχνουν τα στοιχεία της ισραηλινής κυβέρνησης, με τις ισραηλινές εισαγωγές να αντιπροσωπεύουν περίπου τα τρία τέταρτα αυτού του ποσού.
Μετά την κίνηση της Άγκυρας, αρκετές τουρκικές εξαγωγικές εταιρείες είπαν στο Reuters ότι αναζητούσαν τρόπους αποστολής εμπορευμάτων στο Ισραήλ μέσω τρίτων χωρών, αλλά οι εξαγωγείς και οι εισαγωγείς τόσο στην Τουρκία όσο και στο Ισραήλ δήλωσαν έκτοτε ότι δεν υπάρχει ένδειξη επιτυχίας. Εμπορικοί αξιωματούχοι λένε ότι η Ελλάδα, η Ιταλία και άλλοι είναι πρόθυμοι να καλύψουν το κενό που αφήνει η Τουρκία και ότι οι συμφωνίες είναι κοντά, αλλά το κύριο πρόβλημα θα είναι η εύρεση εναλλακτικών προορισμών για τις εκτοπισμένες ισραηλινές εξαγωγές αξίας άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων, κυρίως καυσίμων, χημικών και ημιαγωγών.
“Δεν νομίζω ότι η οικονομία πρέπει να βασίζεται σε μια χώρα που λέει μια μέρα “θέλουμε να κάνουμε συναλλαγές μαζί σου” και την άλλη μέρα “δεν θέλουμε να κάνουμε εμπόριο μαζί σου””, δήλωσε ο Roey Fisher, επικεφαλής του Διοίκηση Εξωτερικού Εμπορίου του Υπουργείου Οικονομίας. “Το εμπόριο θα πρέπει να είναι αξιόπιστο και βιώσιμο… Και ως εκ τούτου, πιστεύουμε ότι στόχος μας είναι να βρούμε αξιόπιστες πηγές μακροπρόθεσμα”, είπε στο Reuters.
Λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ο Ερντογάν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είχαν συναντηθεί αυτοπροσώπως, εν μέσω βραδείας βελτίωσης των σχέσεων που ταλαιπωρούνταν από καιρό λόγω του παλαιστινιακού ζητήματος. Αλλά τα σχέδιά τους να επισκεφθούν ο ένας τη χώρα του άλλου έμειναν στο ράφι. Η Τουρκία ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στο Ισραήλ τον Νοέμβριο για διαβουλεύσεις και οι πτήσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν ανασταλεί. Ο Ερντογάν αποκάλεσε τη Χαμάς “απελευθερωτικό κίνημα” και φιλοξένησε τον αρχηγό της, Ισμαήλ Χανίγιε, στην Κωνσταντινούπολη τον περασμένο μήνα. Σε αντίποινα για την απαγόρευση του εμπορίου, ο Ισραηλινός υπουργός Οικονομικών Μπεαλέλ Σμότριτς είπε ότι θα καταργήσει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Τουρκία – τουλάχιστον έως ότου παραιτηθεί ο Ερντογάν και αντικατασταθεί από “έναν ηγέτη που είναι λογικός και όχι μισητής του Ισραήλ”. Το σχέδιο, είπε, θα υποβληθεί στο υπουργικό συμβούλιο για έγκριση.
Ωστόσο, η Τουρκία αντιπροσωπεύει περίπου το 40% του εισαγόμενου τσιμέντου του Ισραήλ, δήλωσε ο Σάι Πάουζνερ, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Ένωσης Κατασκευαστών του Ισραήλ. Ενώ η βιομηχανία έχει στραφεί σε Ευρωπαίους προμηθευτές, είπε, “θα είναι πολύ πιο ακριβή από την Τουρκία”, η οποία είναι γνωστή για τα φθηνά βιομηχανικά προϊόντα. “Είναι πρόβλημα, όχι καταστροφή”, πρόσθεσε.
Εν τω μεταξύ, δύο από τους κύριους εισαγωγείς αυτοκινήτων του Ισραήλ δήλωσαν ότι ορισμένα μοντέλα αυτοκινήτων Toyota και Hyundai είχαν κολλήσει στα τουρκικά λιμάνια λόγω της απαγόρευσης του εμπορίου. Η Union Motors, εισαγωγέας Toyota του Ισραήλ, δήλωσε ότι η απαγόρευση είχε επηρεάσει την παράδοση των μοντέλων Corolla και C-HR και ότι αναζητούσε λύσεις. Η Colmobil, η οποία εισάγει αυτοκίνητα Hyundai από την Τουρκία, δήλωσε ότι ανέστειλε τις παραγγελίες για ορισμένα μοντέλα και συνεργάζεται με τον κατασκευαστή για λύσεις προμήθειας. Ομοίως, η Diplomat – ένας από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς στο Ισραήλ – δήλωσε ότι προσπαθούσε να βρει εναλλακτικές λύσεις στην Τουρκία για να φέρει μια σειρά καταναλωτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών σημάτων από τη Heinz, τη Gillette, την Braun και την Pampers.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι σχεδιάζουν να αυξήσουν την τοπική παραγωγή για να αποτρέψουν τις ελλείψεις. Μια έρευνα του Ισραηλινού Συνδέσμου Κατασκευαστών την περασμένη εβδομάδα διαπίστωσε ότι το 80% των κατασκευαστών είχαν εναλλακτικές λύσεις αντί της Τουρκίας, ενώ το 60% δήλωσε ότι είχε ένα απόθεμα τριών μηνών. “Αν και έχουμε εθιστεί στις φθηνές εισαγωγές από την Τουρκία… είναι δυνατόν να τα βγάλουμε πέρα χωρίς αυτές”, δήλωσε ο πρόεδρος της ένωσης Ρον Τόμερ. “Ως χώρα πρέπει να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την εξάρτηση από εχθρικές χώρες και να ενισχύσουμε την παραγωγική μας ανεξαρτησία”.