Η Τουρκία έχει απομακρυνθεί ένα ακόμη βήμα από τον κόσμο της κανονικής οικονομίας. Μέσω μιας σειράς περίτεχνων αλλαγών που έγιναν με ταχύτατους ρυθμούς, η κυβέρνηση της Τουρκίας έσπρωξε μετρητά στη χρηματιστηριακή αγορά και δημιούργησε ένα ράλι 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον δείκτη αναφοράς BIST 100 μέσα σε τρεις ημέρες.
Οι επενδυτές στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και αλλού λένε ότι δεν θέλουν να βάλουν χρήματα σε μια χρηματιστηριακή αγορά όπου οι κανόνες αλλάζουν ανάλογα με το ποιος είναι στην εξουσία, αλλά είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν οι ελιγμοί αποτελούν μια προσωρινή λύση κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ή ένα πολιτικό παιχνίδι για να διατηρηθούν οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων σε υψηλά επίπεδα πριν ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρεθεί αντιμέτωπος με εκλογές τον Μάιο.
“Δεν υπάρχει πλέον αγορά”, δήλωσε ο Boλφάνγκο Πίκολι, συμπρόεδρος της Teneo Intelligence. “Πρόκειται για βραχυπρόθεσμους πολιτικούς στόχους και για ατελείωτες παρεμβάσεις από τις τοπικές αρχές, οι οποίες χρησιμοποιούν κάθε είδους κόλπα για να παρέχουν μια πρόσοψη κανονικότητας”.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τράβηξαν μια σειρά από μοχλούς για να ενισχύσουν τη χρηματιστηριακή αγορά την περασμένη εβδομάδα, κατευθύνοντας τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία και τους κρατικούς δανειστές να αγοράσουν μετοχές και καταργώντας τους φόρους στις εταιρικές επαναγορές. Ως μόνιμο βήμα, το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Τουρκίας σχεδιάζει να δημιουργήσει έναν νέο μηχανισμό που θα επιτρέπει στην κυβέρνηση να αγοράζει μετοχές σε περιόδους υψηλής μεταβλητότητας.
Ορισμένοι επενδυτές προειδοποιούν να μην διαβάζουν πολλά στις αλλαγές που έρχονται τις επόμενες ημέρες μετά τον χειρότερο σεισμό των τελευταίων δεκαετιών. Λένε ότι μπορεί να είναι μόνο προσωρινές, όπως οι διακόπτες κυκλώματος σε περιόδους πίεσης της αγοράς, και όχι σημάδι ότι η κυβέρνηση θέλει να βάλει ενεργό χέρι στις συναλλαγές.
“Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για την εξισορρόπηση της αταξίας στην αγορά και τη μείωση της μεταβλητότητας μετά τον τραγικό σεισμό φαίνονται ως επί το πλείστον δικαιολογημένα”, δήλωσε ο Νένταντ Ντίνιτς, στρατηγικός αναλυτής μετοχών στην Bank Julius Baer. “Βλέπουμε μικρό κίνδυνο μιας ανεπιθύμητης πολιτικής παρέμβασης”.
Οι πιο απαισιόδοξοι επενδυτές ερμηνεύουν τις χρηματιστηριακές αλλαγές ως επέκταση του ελέγχου της κυβέρνησης, ο οποίος ήδη φτάνει βαθιά στις αγορές συναλλάγματος και ομολόγων της Τουρκίας.
Από την κομβική εκλογή του Ερντογάν το 2018, η οποία του έδωσε τεράστια εξουσία σε ένα νέο προεδρικό σύστημα, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει όλο και πιο ανορθόδοξες τακτικές, από τη μείωση των επιτοκίων σε μια εποχή διψήφιου πληθωρισμού έως την τροποποίηση των τραπεζικών κανονισμών ως έναν παρασκηνιακό τρόπο στήριξης της λίρας.
Το αποτέλεσμα ήταν η έξοδος ξένων κεφαλαίων από την Τουρκία, που κάποτε θεωρούνταν ο αγαπημένος των επενδυτών των αναδυόμενων αγορών για τις πολιτικές της ελεύθερης αγοράς.
Οι επενδυτές του εξωτερικού κατέχουν πλέον μόνο το 30% των τουρκικών μετοχών, σε σύγκριση με μέσο όρο 60% τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σύμφωνα με στοιχεία του οίκου εκκαθάρισης Takasbank. Στα ομόλογα, η ξένη ιδιοκτησία είναι κοντά στο 1%, από 28% το 2013.
Στον δείκτη MSCI Emerging Markets Index, οι τουρκικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,5% του δείκτη αναφοράς. Αυτό την τοποθετεί στο ίδιο επίπεδο με τη Χιλή, η οποία έχει οικονομία περίπου στο μισό μέγεθος.
Τα έκτακτα μέτρα έστειλαν τον δείκτη BIST 100 με άνοδο 12% για την εβδομάδα και από την αρχή του 2022, ο δείκτης έχει υπερδιπλασιαστεί σε όρους λίρας. Στην Τουρκία, όπου η κυβέρνηση διατηρεί τεχνητά χαμηλά τα επιτόκια και τα επιτόκια καταθέσεων και τα ομόλογα αποδίδουν πολύ λιγότερο από τον πληθωρισμό, οι μετοχές και ο χρυσός είναι μερικά από τα λίγα λογικά καταφύγια που έχουν απομείνει για τις αποταμιεύσεις.
Για τους διεθνείς επενδυτές, οι αλλαγές στο χρηματιστήριο της Τουρκίας έχουν αυξήσει τον κίνδυνο ότι οι κανονισμοί μετατρέπουν τη χώρα σε μια πιο κλειστή αγορά, που αφορά κυρίως τους ντόπιους. Πριν από τους σεισμούς, το BIST 100 ήταν το χρηματιστήριο με τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο φέτος.
Κατά την άποψη του Νικ Στάντμιλερ, επικεφαλής του τμήματος προϊόντων της Medley Global Advisors στη Νέα Υόρκη, θα είναι δύσκολο για την κυβέρνηση να διατηρήσει τη χρηματιστηριακή αγορά σε υψηλά επίπεδα με συνεχείς παρεμβάσεις.
“Το πρόβλημα είναι ότι η χρηματιστηριακή αγορά χρειάζεται σχεδόν σίγουρα νέες αγορές για να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα”, δήλωσε. “Οι αξιωματούχοι θα πρέπει να συνεχίσουν να παρεμβαίνουν για να αποτρέψουν μια κατάρρευση του χρηματιστηρίου, η οποία θα έβλαπτε το καταναλωτικό αίσθημα και τις δαπάνες”.
Άλλοι επενδυτές έχουν αποτινάξει τις ανησυχίες σχετικά με τις επενδύσεις στην Τουρκία, λέγοντας ότι είναι μέρος του κινδύνου που συνοδεύει τις αναδυόμενες αγορές. Ο Κάρλος Χάρντενμπεργκ, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στην Mobius Capital Partners, δήλωσε ότι διατηρεί σταθερές τις τουρκικές μετοχές και περιμένει να δει πώς θα εξελιχθούν οι εκλογές.
“Το έχουμε δει αυτό και σε άλλες χώρες και τα μέτρα είναι προσωρινά”, είπε. “Προφανώς οι αρχές θα πρέπει να μείνουν έξω από την αγορά γενικά, καθώς αυτό θα προκαλούσε απώλεια εμπιστοσύνης”.