Με μια αιχμή θίγει την ποιότητα των θεσμών στην Ελλάδα ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, ενώ παράλληλα αναλύει την πρόοδο στην εκταμίευση και εκμετάλλευση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ειδικότερα, αφού αναλύει το ρόλο των μεταρρυθμίσεων στη διαδικασία εκταμίευσης των κονδυλίων, η Moody’s επισημαίνει ότι εκτός από αυτές τις προκλήσεις, η διαχείριση των έργων και οι διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων θα μπορούσαν να επιβραδύνουν το ρυθμό με τον οποίο ρέουν αυτά τα κεφάλαια στις εγχώριες οικονομίες.
Στην Ισπανία, επιχειρηματικές οργανώσεις και περιφερειακές κυβερνήσεις έχουν επικρίνει την εθνική κυβέρνηση ότι είναι πολύ αργή διοχέτευση των κονδυλίων του RRF σε επενδυτικά έργα.
Στην Ιταλία, έχει δαπανηθεί λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ σε σύγκριση με τον αρχικό στόχο του 1,7% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2022, με τις περισσότερες δαπάνες να έχουν μεταφερθεί προς τα τελευταία έτη του ορίζοντα πρόβλεψης.
Χαμηλές βαθμολογίες για την ποιότητα των θεσμών σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα υποδηλώνουν ότι και αυτές θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν παρόμοια εμπόδια, αναφέρει η Moody’s.
Η ανάπτυξη του ταμείου ανάκαμψης της Ευρώπης μετά την πανδημία έχει προχωρήσει καλά από τότε που έγινε η πρώτη πληρωμή, σύμφωνα με τη Moody’s, πριν από ένα χρόνο.
Οι περισσότεροι από τους μεγαλύτερους αποδέκτες (σε σχέση με το μέγεθος των οικονομιών τους) βρίσκονται σε γενικές γραμμές σε καλό δρόμο όσον αφορά τους ενδεικτικούς στόχους για να ζητήσουν πληρωμές από το RRF που περιγράφονται στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Η Ισπανία (Baa1 σταθερό) και η Ιταλία (Baa3 αρνητικό) είναι πιο προχωρημένες, έχοντας ήδη υποβάλει αίτηση για την τρίτη δόση χρηματοδότησης, ενώ η Κροατία (Baa2 σταθερό) και η Ελλάδα (Ba3 σταθερό) έλαβαν τη δεύτερη δόση το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο αντίστοιχα.
Η Πορτογαλία (Baa2 σταθερό), η Ρουμανία (Baa3 σταθερό) και η Σλοβακία (Α2 αρνητικό) έχουν ζητήσει τη δεύτερη δόση τους.
Ωστόσο, ορισμένοι μικρότεροι αποδέκτες, όπως η Σλοβενία (Α3 σταθερό) και η Εσθονία (Α1 σταθερό), υστερούν ελαφρώς σε σχέση με τα ενδεικτικά χρονοδιαγράμματά τους, ενώ η Πολωνία (Α2 σταθερό) και η Ουγγαρία (Baa2 σταθερό) εξακολουθούν να υστερούν σημαντικά έναντι άλλων μεγάλων αποδεκτών λόγω της συνεχιζόμενης διαμάχης τους με τις Βρυξέλλες σχετικά με το κράτος δικαίου και τον έλεγχο της διαφθοράς.
Τα σημαντικά κονδύλια που είναι διαθέσιμα για τους μεγαλύτερους αποδέκτες σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με τις οποίες συνδέονται προσφέρουν ένα πιθανό, μερικό αντίβαρο στην τρέχουσα οικονομική επιβράδυνση και στις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό ορισμένων που απορρέουν από την ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση.
Η σταθερή πρόοδος όσον αφορά την εκπλήρωση των προϋποθέσεων για την εκταμίευση των κονδυλίων και στην υλοποίηση των σχετικών επενδυτικών σχεδίων αποτελούν επομένως σημαντικούς παράγοντες για τη στήριξη της οικονομικής ισχύος των μεγαλύτερων αποδεκτών της χρηματοδότησης από το RRF.
Επιπλέον, οι επαναλαμβανόμενες καθυστερήσεις στην υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ικανότητα των κυβερνήσεων να έχουν πρόσβαση στο διαθέσιμο ποσό χρηματοδότησης πριν από την καταληκτική ημερομηνία του RRF στο τέλος του 2026.
Ενώ οι περισσότεροι μεγάλοι δικαιούχοι βρίσκονται μέχρι στιγμής σε γενικές γραμμές σε καλό δρόμο, η πρόοδος θα μπορούσε να γίνει πιο δύσκολη το 2023 και πέραν αυτού.
Πολλά από τα ορόσημα που έχουν επιτύχει οι κυβερνήσεις μέχρι στιγμής βασίστηκαν σε μεταρρυθμιστικά μέτρα που υιοθετήθηκαν από την έναρξη της πανδημίας και τα οποία συμπεριλήφθηκαν αναδρομικά στα ΕΣΠΑ τους.
Για να ξεκλειδώσουν τις μελλοντικές πληρωμές του RRF, οι κυβερνήσεις θα πρέπει όλο και περισσότερο να σημειώσουν πρόοδο σε νέους τομείς που είναι πιθανό να είναι πιο αμφιλεγόμενοι.
Για παράδειγμα, η Ρουμανία πρέπει να περάσει μια συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος για να έχει πρόσβαση σε περισσότερα κονδύλια, ενώ η Ιταλία έχει δεσμευτεί να προχωρήσει σε δύσκολες μεταρρυθμίσεις στο δίκαιο του ανταγωνισμού, το δικαστικό σύστημα και το φορολογικό σύστημα.
Ο πολύ υψηλός ρυθμός πληθωρισμού σε ολόκληρη την ΕΕ κινδυνεύει επίσης να περιπλέξει την υλοποίηση έργων που είχαν γενικά προγραμματιστεί και κοστολογηθεί από τις κυβερνήσεις το 2020-21, ιδίως καθώς τα εθνικά κονδύλια του RRF δεν προσαρμόζονται αυτόματα για τον πραγματικό ρυθμό του πληθωρισμού.
Η αύξηση του κόστους δανεισμού των έργων και των κυβερνήσεων θα μπορούσε να αυξήσει τη ζήτηση για τα δάνεια που προσφέρονται στο πλαίσιο του RRF, τα οποία οι περισσότερες χώρες της ΕΕ έχουν επιλέξει μέχρι στιγμής να μην ζητήσουν.
Συνολικά 386 δισεκατομμύρια ευρώ σε δανειακή χρηματοδότηση είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο του RRF, αλλά μέχρι σήμερα μόνο η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία και η Κύπρος έχουν ζητήσει δάνεια, και περισσότερα από 200 δισ. ευρώ σε δάνεια του RRF δεν έχουν ακόμη διεκδικηθεί.
Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν πρόσθετη δανειακή χρηματοδότηση από το RRF μέχρι το τέλος του 2023.