Με περισσότερο από το μισό πληθυσμό του Ναγκόρνο Καραμπάχ να έχει καταφύγει στην Αρμενία, η αυτονομιστική κυβέρνηση της αποσχισθείσας περιοχής ανακοίνωσε στις 30 Σεπτεμβρίου τη διάλυση της.
Μετά από 30 χρόνια αγώνα για ανεξαρτησία, αποτυχημένων διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων, η τελική μάχη κράτησε μόλις μια μέρα με το Αζερμπαϊτζάν απόλυτο θριαμβευτή. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ θα έπαυε να υπάρχει μέχρι το τέλος του χρόνου, μετά την αστραπιαία στρατιωτική επιχείρηση του Αζερμπαϊτζάν.
Και η μεγάλη ώρα ήρθε. Από την πρώτη Ιανουαρίου το Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν υπάρχει πια.
Η ιστορία
Στις 10 Δεκεμβρίου 1991, σε ένα δημοψήφισμα που μποϊκόταραν οι ντόπιοι Αζέροι, οι Αρμένιοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ενέκριναν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους και ένας πλήρους κλίμακας πόλεμος ξέσπασε μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με το τελευταίο να λαμβάνει υποστήριξη από την Αρμενία. Τα σύνορα που προέκυψαν μετά την κατάπαυση του πυρός παρέμειναν ανέγγιχτα μέχρι το 2020, όταν ένας νέος πόλεμος οδήγησε σε ανακατάληψη τμήματος του Αρτσάχ από το Αζερμπαϊτζάν.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο οι Αζέροι κατέλαβαν όλον τον θύλακα εν μία νυκτί. Καθοριστικό ρόλο, όπως επισημαίνει ο Economist σε άρθρο του με τίτλο “Nagorno-Karabakh, the republic that disappeared overnight”, διαδραμάτισε το γεγονός ότι η Ρωσία, ο παραδοσιακός σύμμαχος της Αρμενίας στην περιοχή, δεν είχε παρέμβει για να αποτρέψει την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν.
Στο οδοιπορικό του Economist στην πόλη Γκόρις, που βρίσκεται σε ένα φαράγγι περίπου 20 χιλιόμετρα από τα σύνορα στην αρμενική πλευρά, εθελοντές είχαν στήσει σκηνές, μοιράζοντας τρόφιμα και ρούχα στην κεντρική πλατεία. Τα πρόσωπα των προσφύγων ήταν κούφια και τραβηγμένα από την εξάντληση. Κάποιοι έκλαιγαν με λυγμούς για την απώλεια τους, οι περισσότεροι απλώς σιωπούσαν, είχαν εξαντληθεί. Είχαν γίνει ξαφνικά πρόσφυγες.
Ένας εξ αυτών ο Baluyan γεννήθηκε το 1946 στο χωριό Aknaghbyur στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τότε αυτόνομη περιοχή εντός της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, μέρος της ΕΣΣΔ. Καθώς η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, η βία μεταξύ των χριστιανών Αρμενίων και των Μουσουλμάνων Αζέρων ξέσπασε. Και οι δύο πλευρές σκότωσαν ανθρώπους ή τους απέλασαν. Οι συγκρούσεις ήταν έκτοτε συνεχείς.