Αυτή η «υπεραιωνόβια» κόκκινη κονσέρβα μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια, και «νοστίμεψε» τα πιάτα του λαού και της υψηλής κοινωνίας, πριν ξεκινήσει την καριέρα της στις παγκόσμιες αγορές…
Η κονσερβοποιία Κύκνος, που έβαλε σε κουτί τον γνωστό μας τοματοπελτέ, ξεκίνησε τις δραστηριότητές της το 1911 σαν μικρό συσκευαστήριο λαχανικών και τοματοπολτού στην Ασίνη Αργολίδας. Ο Μιχαήλ Μανουσάκης, υπηρετώντας ακόμη ως καθηγητής Φυσικής στο Γυμνάσιο Πειραιώς, αποφασίζει μαζί με τον αδερφό του Κωστή Μανουσάκη να παρασκευάσουν, τα πρώτα 1.000 κουτιά με ολόκληρες τομάτες 1Κg και ένα σημαντικό αριθμό τοματοπολτού σε κουτιά 1/4 kg, όλα εισαχθέντα από το Τύρολο της Αυστρίας.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1914 η παραγωγή ολόκληρων τοματών και μπαμιών αυξήθηκε σε 100.000 κουτιά, με συμμετοχή στην εργασία και της οικογένειας Παπαντωνίου, η οποία είχε χρηματοδοτήσει τη μικρή βιομηχανία με 60.000 δρχ. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 1914, ενώ έχει ξεσπάσει ο Α” Παγκόσμιος Πόλεμος, η εταιρεία εγκαθίσταται σε δικές της εγκαταστάσεις εκεί όπου βρίσκεται η έδρα της έως και σήμερα στο Ναύπλιο.
Τον Απρίλιο του 1915, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, συντάσσεται το καταστατικό της «Ανωνύμου Ελληνικής Εταιρείας Κονσερβών», της πρώτης στα Βαλκάνια.
Ιδρυτές και μέλη του πρώτου συμβουλίου είναι οι Αθανάσιος Β. Παπαντωνίου έμπορος, Μιχαήλ Δ. Μανουσάκης διδάκτωρ των φυσικών επιστημών, Ιωάννης Γ.Δάρμος έμπορος, Βασίλειος Αθαν. Παπαντωνίου έμπορος και Κωνσταντίνος Δ. Μανουσάκης, κτηματίας.
Με την ίδρυση αυτής της βιομηχανίας ανοίγονται νέοι ορίζοντες επεξεργασίας και συντήρησης των αγροτικών προϊόντων της αργολικής γης – και μετέπειτα των άλλων περιοχών – τα οποία ως τότε σάπιζαν σε σημαντικό μέρος στα χωράφια.
Ο εκσυγχρονισμός της εταιρείας με μηχανήματα από την Αμερική
Η διοίκηση της εταιρείας βλέποντας τους καταναλωτές να έχουν «αγκαλιάσει» τα προϊόντα τους αποφασίζει να προχωρήσει σε μια πρωτόγνωρη επένδυση για τα δεδομένα της εποχής, αγοράζοντας μηχανήματα από την Αμερική, τους πρώτους ταχυσυμπυκνωτές που ήρθαν ποτέ στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα ξεκινά να διαφημίζει τα προϊόντα της.
Αποτέλεσμα ήταν τα ράφια των μπακάλικων να γεμίσουν με τον «Πελτέ Κύκνος».
Το άσχημο τέλος ενός εκ των ιδρυτών
Ένας εκ των ιδρυτών, ο Βασίλειος Παπαντωνίου εκτελέστηκε στη διάρκεια του Εμφυλίου από μέλη του Δημοκρατικού Στρατού, όταν οι τελευταίοι εισέβαλαν στο σπίτι του θεωρώντας πως θα βρουν χρυσές λίρες. Όταν διαπίστωσαν ότι στο σπίτι δεν υπήρχαν λίρες τον δολοφόνησαν στέλνοντας έπειτα από ημέρες το άψυχο κορμί του στην οικογένειά του.
Ο ρόλος της εταιρείας στην κατοχή και οι επεκτάσεις μετά το τέλος του πολέμου
Η εταιρεία επιβίωσε με δυσκολίες στην Κατοχή, βοηθώντας πολλούς πολίτες που είχαν προβλήματα διαβίωσης, και το 1960 αγοράζει το εργοστάσιο Αργολική, που ήδη λειτουργούσε στην Αργολίδα. Τρία χρόνια αργότερα, το 1963 ιδρύει το τέταρτο εργοστάσιό της στα Σαβάλια Ηλείας και γίνεται αφορμή να δημιουργηθούν εκεί, όπως και στην Αργολίδα, ομοειδείς βιομηχανίες, που αξιοποιούν έκτοτε την τοπική παραγωγή τοματών μέχρι και σήμερα.
Η δημιουργία του Κέτσαπ για πρώτη φορά στην Ελλάδα
Το 1965 η «ΚΥΚΝΟΣ» θα επηρεαστεί από την μόδα του εξωτερικού και έτσι θα προχωρήσει στην δημιουργία του Κέτσαπ. Το προϊόν κερδίζει μια εξέχουσα θέση στην ελληνική αγορά και η κονσερβοποιία βλέπει τα κέρδη της να αυξάνονται.
Η επόμενη δεκαετία θα είναι κερδοφόρα και αυτή. Μάλιστα ξεκινά την συνεργασία με γνωστές εταιρίες τροφίμων στο εξωτερικό.
Το 2002-2003 η εταιρεία πραγματοποιεί μετεγκατάσταση της παραγωγικής της δραστηριότητας και του διανεμητικού της κέντρου στον τόπο παραγωγής της πρώτης ύλης, στα Σαβάλια Ηλείας.
Ενώ το 2005 η Ελληνική Εταιρεία Κονσερβών Kyknos, η πρώτη κονσερβοποιία στην Ελλάδα, είναι και η πρώτη εταιρεία μεταποίησης τομάτας που εφάρμοσε, σε συνεργασία με τους γεωργούς – προμηθευτές της, ολοκληρωμένο σύστημα προσέγγισης και διαχείρισης της καλλιέργειας της βιομηχανικής τομάτας.
Συνοδευτικό βίντεο της έκθεσης του Κύκνου στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, 15.11.2015 – 31.12.2015
Στο διάστημα 2006 – 2007 προχωρεί σε πλήρη ανακαίνιση του εργοστασίου της στην Ηλεία καθώς επεκτείνονται οι κτιριακές εγκαταστάσεις και ανανεώνεται ο μηχανολογικός εξοπλισμός με αγορά νέων υπερσύγχρονων γραμμών παραγωγής. Ενώ το 2010, μολονότι η χώρα μας έχει μπει σε οικονομική ύφεση, η «Kyknos» περιλαμβάνεται στη λίστα με τις υγιέστερες οικονομικά επιχειρήσεις του τόπου (σε έρευνα της ICAP – Strongest Companies in Greece).
Από το 2010 έως σήμερα δίνει έμφαση στη στελέχωση με νέο ανθρώπινο δυναμικό επιστημονικής κατάρτισης σε σημαντικές για την ανάπτυξή της θέσεις εργασίας και βραβεύεται για τις καινοτόμες δράσεις της και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών.
Σήμερα, έχοντας συμπληρώσει πάνω από έναν αιώνα λειτουργίας, η “Kyknos” κατέχει σταθερά ηγετική θέση στην ελληνική αγορά και πραγματοποιεί αξιοσημείωτη εξαγωγική δραστηριότητα.
Διαφήμιση κονσερβοποιίας “Κύκνου” – προβολή στην έκθεση “100 ΧΡΟΝΙΑ KYKNOS”: Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο, 15.11.2015 – 31.12.2015