Ο πρώην επικεφαλής του επιτελείου του Τόνι Μπλερ λέει ότι τα μαθήματα από τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής μπορούν να βοηθήσουν στην ειρήνη.
Η 25η επέτειος της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής αυτόν τον μήνα θα πρέπει να μας υπενθυμίσει ότι ακόμη και οι πιο δυσεπίλυτες συγκρούσεις μπορούν τελικά να επιλυθούν με διαπραγματεύσεις. Η Βόρεια Ιρλανδία θεωρούσε ότι ήταν αδιάλυτη. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει μια ζώνη πιθανής συμφωνίας που θα μπορούσε να ικανοποιήσει τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό ( ira ), τους Προτεστάντες Ενωτικούς και τη βρετανική κυβέρνηση. Αλλά υπήρχε ένα.
Η Ουκρανία και η Βόρεια Ιρλανδία είναι φυσικά διαφορετικές. Αλλά γνωρίζουμε ότι και ο πόλεμος της Ουκρανίας θα επιλυθεί με διαπραγματεύσεις στο τέλος, όσο αδύνατο κι αν φαίνεται τώρα. Το γνωρίζουμε αυτό γιατί ο μόνος τρόπος για να ορίσουμε μονομερώς όρους θα ήταν η ολοκληρωτική νίκη, όπως στο τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Ωστόσο, κανείς δεν προτείνει η Ουκρανία να καταλάβει τη Μόσχα και η Ρωσία θα παραμείνει ο μεγαλύτερος γείτονας της Ουκρανίας με μεγαλύτερο στρατό ό,τι κι αν συμβεί.
Παρά την ειρηνευτική πρωτοβουλία της Κίνας και άλλων από χώρες όπως η Γαλλία, δεν είναι τώρα η ώρα για διαπραγματεύσεις. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες συνήθως πετυχαίνουν μόνο εάν υπάρχει αυτό που οι ακαδημαϊκοί αποκαλούν «αντιληπτό αμοιβαία επιζήμιο αδιέξοδο» και εάν υπάρχουν ηγέτες έτοιμοι να αναλάβουν πολιτικούς κινδύνους. Καθώς η Ουκρανία ετοιμάζεται να εξαπολύσει μια ανοιξιάτικη επίθεση τις επόμενες εβδομάδες, κανείς δεν θα πρέπει να περιμένει μια παύση μέχρι να γίνει αυτό. Και με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι περισσότερο από το 90% των Ουκρανών αναμένει νίκη, δεν υπάρχει επί του παρόντος πολιτικός χώρος για συνομιλίες.
Είναι, ωστόσο, η ώρα να προετοιμαστούμε για διαπραγματεύσεις. Υπήρξε μια τεράστια δαπάνη αίματος και θησαυρού στο πεδίο της μάχης, αλλά καμία εξ αποστάσεως συγκρίσιμη προσπάθεια για την επεξεργασία μιας στρατηγικής για συνομιλίες. Οι ηγέτες έχουν πάντα μια στρατηγική πριν από μια πολιτική ή στρατιωτική εκστρατεία, αλλά όταν πρόκειται για διαπραγματεύσεις απλώς εμφανίζονται και ελπίζουν για το καλύτερο. Γνωρίζουμε το κόστος αυτού από τις συμφωνίες του Μινσκ το 2014, οι οποίες σημείωσαν την πρώτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εκείνο το έτος. Αποδείχτηκαν ανεφάρμοστα.
Όσον αφορά τη δομή των ενδεχόμενων διαπραγματεύσεων, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα διακινδυνεύσει να χάσει τον έλεγχο ενισχύοντας ένα κράτος ως μεσολαβητή. Υπάρχει, ωστόσο, περίπτωση να δημιουργηθούν ομάδες φίλων και στις δύο πλευρές, «λέσχες ειρήνης», όπως τις περιέγραψε ο Πρόεδρος Λούλα της Βραζιλίας. Ο Πρόεδρος Xi Jinping της Κίνας θα μπορούσε να αγκυροβολήσει μια ομάδα με τα άλλα μέλη των brics, ένα μπλοκ που αποτελείται από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική. Άλλωστε, έχει μεγαλύτερη επιρροή στη Ρωσία από οποιονδήποτε άλλον. Και η Αμερική θα μπορούσε να ηγηθεί μιας ομάδας δυτικών χωρών μαζί με τη Γαλλία και τη Γερμανία, καθώς και ισχυρούς υποστηρικτές της Ουκρανίας όπως η Πολωνία και η Βρετανία. Αυτά τα κράτη δεν θα διαπραγματεύονταν για τα μέρη, αλλά το καθένα θα εργαζόταν για να υποστηρίξει τη μία πλευρά και να προτείνει συμβιβασμούς, ενώ χώρες όπως η Ινδία και η Γαλλία διασταυρώνουν τις ιδέες με μια μορφή εικονικής διαμεσολάβησης.
Μια κατάπαυση του πυρός θα ήταν μια πιθανή παγίδα για την Ουκρανία, επιτρέποντας στους Ρώσους να ανασυνταχθούν και να επιτεθούν ξανά. Μια ανακωχή ή μια παγωμένη σύγκρουση θα άφηνε τη Ρωσία να κατέχει το ουκρανικό έδαφος και θα μπορούσε να ασκήσει μόχλευση στην Ουκρανία και να εμποδίσει την ανάπτυξή της ως ευρωπαϊκό έθνος. Από την Ουκρανική σκοπιά, θα ήταν καλύτερο να συνεχίσουμε να «μάχουμε και να μιλάμε» ταυτόχρονα, όπως έκανε με επιτυχία ο πρόεδρος Χουάν Μανουέλ Σάντος στην Κολομβία στις διαπραγματεύσεις με τους αντάρτες της farc .
Ο κ. Πούτιν δίνει κάθε ένδειξη ότι πιστεύει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του, ελπίζοντας ότι οι εκλογές που πλησιάζουν στην Αμερική θα τον βοηθήσουν και ότι η ενότητα της Δύσης θα σπάσει. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να στέλνει ένα μήνυμα ότι είναι έτοιμος για έναν μακρύ πόλεμο, με την ελπίδα να μαλακώσει τη Δύση, ώστε οι δυτικές χώρες να δεχτούν πιο εύκολα μια διευθέτηση με τους όρους του. Εάν πρόκειται να επιτύχουμε στις διαπραγματεύσεις, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για έναν μακρύ πόλεμο όπως αυτός.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα τελικά μπορεί να είναι η εσωτερική πολιτική. Ακόμα κι αν καταλήξουμε σε συμφωνία, πώς θα την πουλήσουν οι πλευρές στους ανθρώπους τους; Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelensky, έχει υποσχεθεί δημοψήφισμα για οποιαδήποτε συμφωνία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 64% των Ουκρανών θέλει να συνεχίσει έως ότου απελευθερώσει όλη την ουκρανική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει μεγαλύτερο πόλεμο και ακόμη και λιγότερη βοήθεια από τη Δύση. Θα ήταν ένας τολμηρός ηγέτης που προσπαθούσε να πείσει τον λαό του, μετά από όλες τις θυσίες του, τώρα να κάνει συμβιβασμούς. Ο κ. Πούτιν θα έχει λιγότερη δυσκολία να πουλήσει μια συμφωνία στον ρωσικό λαό, αλλά θα φοβάται τις φιλοδοξίες των υπερεθνικιστών.
Η εύρεση του χώρου για μια αποδεκτή συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αλλά δεν είναι αδύνατο, και γνωρίζουμε ότι τελικά θα πρέπει να υπάρξει μια ειρήνη κατόπιν διαπραγματεύσεων. Ενώ η εστίαση δικαίως είναι στη δίωξη του πολέμου, δεν πρέπει να μας τυφλώνει στην ανάγκη να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε τώρα τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν.
Ο Jonathan Powell είναι ο διευθύνων σύμβουλος της Inter Mediate, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που ασχολείται με τον τερματισμό των ένοπλων συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο.