Η FED διαρκώς εφαρμόζει νομισματική πολιτική που έχει ευρύ αντίκτυπο στην οικονομία των ΗΠΑ.
Ένας από τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει την ανεργία και τον πληθωρισμό είναι η περιοδική αύξηση ή μείωση των επιτοκίων. Στο σημερινό newsletter θα μάθουμε γιατί η FED αυξάνει τα επιτόκια, τι συμβαίνει ως αποτέλεσμα και πόσο συχνά το κάνει αυτό.
Σε γενικές γραμμές, η FED στοχεύει να διατηρήσει την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία της οικονομίας. Όταν η ανάπτυξη επιβραδύνεται και η οικονομία οδεύει προς την ύφεση, η FED μπορεί να μειώσει τα επιτόκια για να τονώσει τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα. Όταν η αύξηση της παραγωγικότητας και ο κίνδυνος πληθωρισμού αυξάνεται, η FED μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια για να αποτρέψει την “υπερθέρμανση” της οικονομίας.
Ο στόχος είναι να διατηρούνται η απασχόληση και ο πληθωρισμός εντός αποδεκτών ορίων-στόχων, ενώ παράλληλα αντιδρούν στην άνοδο και τη ροή των οικονομικών κύκλων και στις επιπτώσεις εξωγενών επιρροών, όπως γεωπολιτικά γεγονότα, αναταραχές στις αγορές, φυσικές καταστροφές και πανδημίες. Έτσι, η FED μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια ως μέσο καταπολέμησης του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού ή της κερδοσκοπίας ή μπορεί να τα αυξήσει απλώς για να ομαλοποιήσει την οικονομία μετά από μια περίοδο όπου τα επιτόκια είχαν σκόπιμα μειωθεί.
Η αύξηση και η μείωση των επιτοκίων είναι μια πράξη εξισορρόπησης. Μια λανθασμένη κίνηση μπορεί να έχει σοβαρές βραχυπρόθεσμες συνέπειες. Η FED αναγνωρίζει ότι, για να επηρεάσουν οι ενέργειές της θετικά μια πλευρά της οικονομίας, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά μια άλλη. Στη σύγχρονη ιστορία, η FED έχει φροντίσει να ανακοινώνει τις προθέσεις της αρκετά νωρίτερα για να προσπαθήσει να απαλύνει τις αντιδράσεις της αγοράς. Ενώ η εκ των προτέρων ανακοίνωση των κινήσεων μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις αντιδράσεις των συμμετεχόντων στην αγορά, ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι μειώνει τη δύναμη που έχουν οι αλλαγές των επιτοκίων στην οικονομική δραστηριότητα.
Για να αυξήσει τα επιτόκια, η FED αλλάζει τα επιτόκια με τα οποία δανείζει χρήματα στις τράπεζες. Αυτό πυροδοτεί μια αλυσιδωτή αντίδραση που επηρεάζει τα επιτόκια που χρεώνουν οι τράπεζες σε επιχειρήσεις και ιδιώτες. Όταν τα επιτόκια αυξάνονται, ο αντίκτυπος στην οικονομία είναι ο εξής:
- Το κόστος δανεισμού αυξάνεται για τις επιχειρήσεις, γεγονός που μπορεί να μειώσει τις επενδύσεις σε νέες εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, μάρκετινγκ και φυσική επέκταση.
- Το κόστος δανεισμού αυξάνεται για τους καταναλωτές, γεγονός που μειώνει τις καταναλωτικές δαπάνες, την αγορά κατοικίας και τις επενδύσεις.
- Οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου και άλλες επενδύσεις χαμηλού κινδύνου κερδίζουν περισσότερους τόκους, καθιστώντας την επένδυση σε μέσα χαμηλού κινδύνου πιο ελκυστική.
- Οι αγορές προσαρμόζονται, με τους τίτλους σταθερού εισοδήματος να μειώνουν γενικά την αξία τους και τις μετοχές να αντιδρούν με μικτό τρόπο, ανάλογα με το πόσο αναμένεται να επηρεάσει η αύξηση των επιτοκίων συγκεκριμένους τύπους επιχειρήσεων.
Τα τελευταία 67 χρόνια, τα επιτόκια της FED ήταν κάτω από το 2,0% για περίπου το ένα τέταρτο του χρόνου, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ήταν κατά τη διάρκεια της δεκαετούς περιόδου μεταξύ Αυγούστου 2008 και Σεπτεμβρίου 2018 και αποτελεί τη μακρύτερη περίοδο κατά την οποία τα επιτόκια παρέμειναν κάτω από το 2%.
Άλλες περίοδοι κατά τις οποίες τα επιτόκια παρέμειναν κάτω από το 2% είναι οι εξής:
- Ιούλιος 1954 – Αύγουστος 1955
- Φεβρουάριος 1958 – Οκτώβριος 1958
- Ιανουάριος 1961 – Απρίλιος 1961
- Δεκέμβριος 2001 – Νοέμβριος 2004
- Αύγουστος 2008 – Σεπτέμβριος 2018
- Σεπτέμβριος 2019 – Απρίλιος 2022
Το χαμηλότερο επιτόκιο της FED από το 1954 ήταν στο 0,04%, ένα επίπεδο που εμφανίστηκε επίσης για λίγο τον Δεκέμβριο του 2011, τον Ιανουάριο του 2012 και ξανά τον Απρίλιο του 2020. Να σημειώσουμε πως το επιτόκιο δεν ήταν ποτέ αρνητικό.
Μπορεί να είναι δύσκολο να το καταλάβουν όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1980, αλλά τα επιτόκια στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 κυμαίνονταν σε υψηλά επίπεδα και ξεπερνούσαν το 20% για ένα διάστημα.
Τα υψηλότερα επιτόκια της FED των τελευταίων 67 ετών κορυφώθηκαν στο 21,71% τον Ιούνιο του 1981 και για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου 1980-1982 ήταν πάνω από 14%.
Το 1980, η FED προσπαθούσε με όλες της τις δυνάμεις να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, ο οποίος εκείνη την εποχή ξεπερνούσε το 14%. Σύμφωνα με το Bankrate.com “Το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων ξεκίνησε τη δεκαετία στο επίπεδο-στόχο του 14% τον Ιανουάριο του 1980. Όταν οι αξιωματούχοι ολοκλήρωσαν μια τηλεδιάσκεψη στις 5 Δεκεμβρίου 1980, αύξησαν το εύρος-στόχο κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες στο 19-20%, το υψηλότερο που είχε ποτέ”.
Οι μεγαλύτερες διακυμάνσεις σε ένα έτος για τα επιτόκια της FED σημειώθηκαν το 1980. Το επιτόκιο ξεκίνησε εκείνο το έτος λίγο κάτω από το 15%, αυξήθηκε στο 20% μέχρι τον Απρίλιο, έπεσε στο χαμηλό ετήσιο επίπεδο του 8,3% τον Ιούλιο και στη συνέχεια ανέβηκε ξανά στο 20,4% τον Δεκέμβριο