Έξι μήνες έχει το Υπουργείο Οικονομικών προκειμένου να προσαρμοστεί πλήρως στην απόφαση του ΣτΕ του 2022 για την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ, χωρίς να αναιρεί τις δεσμεύσεις της χώρας, στο πλαίσιο του 3ου μνημονίου, για την Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ).
Την περασμένη Τετάρτη, το Τμήμα συμμόρφωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας, εξέδωσε απόφαση με την οποία ζητούσε από το ΥΠΟΙΚ, να εφαρμόσει πλήρως τις αποφάσεις 190 και 191 της ολομέλειας του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου για την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ που εκδόθηκαν τον Φεβρουάριο του 2022.
Σύμφωνα με τις αποφάσεις κρινόταν ως αντισυνταγματική, η κατοχή του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών από την ΕΕΣΥΠ, αφού όπως τονιζόταν, το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να έχει την πλήρη κατοχή των δυο εταιρειών και όχι μόνο την εποπτεία τους. Ένα δεύτερο σκέλος της απόφασης, έδινε εντολή οι μετοχές των δύο εταιρειών, να επιστρέψουν στο μετοχολόγιο του δημοσίου.
Σήμερα, το Υπερταμείο ελέγχει το 50% + 1 μετοχή του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ, και το ΤΑΙΠΕΔ (θυγατρική της ΕΕΣΥΠ) ένα ακόμη 11%. Αντίστοιχα, στην ΕΥΑΘ το Υπερταμείο κατέχει το 50% + 1 μετοχή, με το ΤΑΙΠΕΔ να διατηρεί τον έλεγχο του 24%.
Τη νέα προσφυγή κατά της κατοχής της πλειοψηφίας των μετοχών ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ προκάλεσαν τα άρθρα 114 και 115, του νόμου 4964/22 με τα οποία το ΥΠΟΙΚ, νομιμοποιούσε την κατοχή της πλειοψηφίας των μετοχών των ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ από την ΕΕΣΥΠ. Αυτήν τη φορά, οι εργαζόμενοι των εταιρειών προσέφυγαν στο τμήμα συμμόρφωσης του ΣτΕ πετυχαίνοντας την απόφαση που εκδόθηκε την περασμένη εβδομάδα.
Το πρόβλημα με την ΕΕΣΥΠ
Το μεγάλο πρόβλημα με την ΕΕΣΥΠ είναι ότι από τη σύστασή της έχει διπλές εγγυήσεις για τους δανειστές που είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ανακληθούν αφού συνδέονται με τη δανειακή σύμβαση του 3ου μνημονίου αλλά και με τη διάθεση των εσόδων του Υπερταμείου.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τη διάθεση των εσόδων του Υπερταμείου, το καταστατικό της ΕΕΣΥΠ προβλέπει ότι θα διατίθενται κατά 50% για την αποπληρωμή του χρέους και κατά 50% για επενδύσεις σε συνδυασμό με κοινοτικές πρωτοβουλίες.
Η δεύτερη και πιο ουσιαστική εγγύηση, περιλαμβάνεται στη δανειακή σύμβαση που κυρώθηκε στη Βουλή στις 14 Αυγούστου 2015 (ν. 4336/2015) και υπογράφηκε στις 19 Αυγούστου μεταξύ του ESM και της Ελληνικής Δημοκρατίας εκπροσωπούμενης από το υπουργείο Οικονομικών και την οποία συνυπέγραψαν η Τράπεζα της Ελλάδας και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Συγκεκριμένα προβλέπεται, ότι όταν συσταθεί ο νέος φορέας (ΕΕΣΥΠ) θα συμβληθεί και αυτός στη δανειακή σύμβαση των 86 δισ. από τον ESM και θα δώσει εγγυήσεις ύψους 25 δισ., έναντι της δημόσιας περιουσίας του στον ESM για την υποχρέωση της Ελλάδος να εξοφλήσει τη χρηματοδοτική συνδρομή μέσω της ΕΕΣΥΠ. Για το ποσό της εγγύησης, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες υποθήκες. Είναι προφανές όμως, ότι αν μειωθεί η δημόσια περιουσία που έχει μεταβιβαστεί στην ΕΕΣΥΠ, θα πρέπει να γίνει νέα διαπραγμάτευση με τον μεγαλύτερο δανειστή της Ελλάδας, τον ESM.
Όλα αυτά επιτηρούνται από τα 2 από τα πέντε μέλη του εποπτικού συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ που διορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ESM με τη σύμφωνη γνώμη του εκάστοτε υπουργού Οικονομικών.
Συνεπώς, αν θελήσει να εφαρμόσει το ΥΠΟΙΚ την απόφαση του ΣτΕ θα πρέπει να αλλάξει τον ιδρυτικό νόμο της ΕΕΣΥΠ με σύμφωνη γνώμη και των δανειστών οι οποίοι μπορούν να χαρακτηρίσουν την κίνηση αναστροφή μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν με το τρίτο μνημόνιο.
Το ΥΠΟΚ επιχείρησε να δώσει μια λύση, με τον τελευταίο νόμο για τις ΔΕΚΟ. Εκεί, περιλήφθηκαν διατάξεις με βάση τις οποίες, ο εκάστοτε ΥΠΟΙΚ θα μπορεί να επαναγοράσει μετοχές δημόσιων εταιρειών, από μειοψηφούντες μετόχους. Με δεδομένη όμως τη σχετικά μικρή μετοχική διασπορά των δύο εταιρειών, θα είναι δύσκολο στο ΥΠΟΙΚ, να μειώσει το ποσοστό των δύο εταιρειών στην ΕΕΣΥΠ κάτω από την απόλυτη πλειοψηφία του 50%+1 μετοχή.
Πώς φτάσαμε ως εδώ
Η σημερινή δύσκολη κατάσταση, ξεκίνησε από την εμμονή των δανειστών το 2016 για τη σύσταση της ΕΕΣΥΠ με τους όρους που αναφέρθηκαν και τη μερική, έστω, ιδιωτικοποίηση των δύο μεγαλύτερων εταιρειών ύδρευσης. Για να γίνει το τελευταίο, θα έπρεπε να παρακαμφθεί προηγούμενη απόφαση (1906/ 2014) του ΣτΕ, η οποία έκρινε αντισυνταγματική, την κατοχή -τότε- της πλειοψηφίας των μετοχών ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το ΤΑΙΠΕΔ, θεωρώντας ότι το νερό είναι δημόσιο αγαθό και ως εκ τούτου, θα πρέπει να διαχειρίζεται αποκλειστικά από το ελληνικό δημόσιο.
Έτσι, επιλέχθηκε η λύση του διαμοιρασμού του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, ώστε το ΤΑΙΠΕΔ, που είναι άμεση θυγατρική της ΕΕΣΥΠ, να μην έχει πλειοψηφικό ποσοστό (εφαρμόζοντας την απόφαση του ΣτΕ) το οποίο όμως μεταβιβάστηκε για την κάθε εταιρεία ως μια ξεχωριστή θυγατρική του Υπερταμείου που δεν είχαν άμεση σχέση με το ΤΑΙΠΕΔ…