Η ιστορία της ΕΨΑ ξεκινά 100 χρόνια πριν, από το 1924, όταν η περιοχή του Πηλίου είχε πλεόνασμα λεμονιών. Οι αδερφοί Κοσμαδόπουλοι, αργυραμοιβοί στο επάγγελμα, τραπεζίτες της εποχής, δηλαδή, παρατηρώντας την αύξηση του αριθμού των λεμονατζίδικων και τη διακίνηση παραδοσιακής λεμονάδας από πλανόδιους μικροπωλητές, αγοράζουν εκτάσεις στην Αγριά Βόλου, με σκοπό να λειτουργήσουν ψυγεία, για την παραγωγή πάγου και τη διατήρηση φρούτων και λαχανικών.
Της Πέπης Οικονομάκη
Ιδρύουν την “Ανώνυμο Εταιρία Ψυγείων Αγριάς Βόλου”, και το εργοστάσιο της επιχείρησης – χάρη στο οποίο όλη η περιοχή αποκτά ηλεκτρικό ρεύμα – εγκαινιάζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Ο διορατικός Ιωάννης Κοσμαδόπουλος, παρατηρώντας τη διακίνηση της παραδοσιακής λεμονάδας απ’ τους πλανόδιους Μικρασιάτες μικροπωλητές, θέτει ως επόμενο στόχο τη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής αναψυκτικών και χυμών.
Αυτός ήταν ο λόγος για τον ερχομό και την εγκατάσταση στην Αγριά, μετά από πρόσκληση του Κοσμαδόπουλου, ενός εξαίρετου χημικού μηχανικού από τη Γερμανία, με το όνομα Otto, στον οποίον οφείλεται και η δημιουργία της περίφημης μυστικής συνταγής της Λεμονάδας ΕΨΑ.
Έτσι ξεκίνησε η παραγωγή της Λεμονάδας και η “Ανώνυμος Εταιρία Ψυγείων Αγριάς Βόλου” γίνεται ΕΨΑ ενώ το 1937 βραβεύεται με το «Χρυσούν Βραβείον Ποιότητος» στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Τα χρόνια του πολέμου, εξελίσσεται και η παραγωγή της συνθετικής «Λεμονάδας», της σημερινής Γκαζόζας.
Η νέα φιάλη – το χαρακτηριστικό, γυάλινο συλλεκτικό μπουκάλι – σχεδιάζεται τον Αύγουστο του 1939, από έναν ευρηματικό υπάλληλο της Εθνικής Τράπεζας, τον Αριστείδη Αλεξανδρίδη και γίνεται σήμα κατατεθέν της Βολιώτικης βιομηχανίας αναψυκτικών.
Ενδιάμεσα, η εταιρεία έχει περάσει στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας. Λίγο πριν από τη δεκαετία του ’70, η παραγωγή πάγου σταματά, καθώς κυκλοφορούν πλέον τα ηλεκτρικά οικιακά ψυγεία. Η Εθνική Τράπεζα, μην επιθυμώντας πλέον στην ιδιοκτησίας της μια ζημιογόνο επιχείρηση, αποδέχεται την πρόταση εξαγοράς των αδελφών Μοσκαχλαϊδή και του Νίκου Τσαούτου και μεταβιβάζει τις μετοχές της ΕΨΑ στους ενδιαφερόμενους.
Το 2023 η Ανώνυμος Εταιρεία – Βιομηχανία Αναψυκτικών & Χυμών αλλάζει χέρια για 3η φορά στην εκατόχρονη ιστορία της.
Tο ελληνικό επενδυτικό κεφάλαιο SMERemediumCAP με επικεφαλής τον τραπεζίτη Νίκο Καραμούζη, προχώρησε στην εξαγορά του πλειοψηφικού πακέτου της βολιώτικης βιομηχανίας αναψυκτικών μέσω της σύστασης νέας κοινής εταιρείας, που συμβάλλει και στην εμπορική διαχείριση της ΕΨΑ.
Το εργοστάσιο
Οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου της ΕΨΑ βρίσκονται στην Αγριά, ένα παραθαλάσσιο γραφικό χωριουδάκι του Πηλίου, περιλαμβάνουν το χώρο παραγωγής, τις αποθήκες και τα γραφεία και καταλαμβάνουν έκταση 24 στρεμμάτων.
Το εργοστάσιο αποτελεί πραγματικό στολίδι της περιοχής μιας και πρόκειται για ένα παραδοσιακό κτίριο που έχει διατηρήσει αναλλοίωτη την Πηλιορείτικη Αρχιτεκτονική.
Ωστόσο, η παράδοση αφορά μόνο στη γεύση και στην αρχιτεκτονική, αφού εσωτερικά το εργοστάσιο έχει εκσυγχρονιστεί και διαθέτει πια δυο γραμμές παραγωγής, μια για τις γυάλινες και τις πλαστικές φιάλες ΡΕΤ και μια για τα κουτιά αλουμινίου.
Με εξαγωγική δραστηριότητα σε πάνω από 30 χώρες, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων και της καινοτομίας διεθνώς και παραμένει ιδιαίτερα ελκυστική σε όσους συνειδητά αναζητούν την υψηλή ποιότητα και την ανώτερη γεύση.