Colpo grosso για να αποφεύγουν βαριά πρόστιμα και ποινικές διώξεις της Εφορίας έχουν στήσει οι επιτήδειοι. Οι ελεγκτές της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) διαπιστώνουν έξαρση μιας νέου τύπου παραβατικότητας, που έχει αρχίσει να εκδηλώνεται από τους υπόπτους για φοροδιαφυγή. Και όταν η ΑΑΔΕ τους επιλέγει για φορολογικό έλεγχο και τους καλεί να προσέλθουν στην Εφορία «δι’ υπόθεσίν τους» προσκομίζοντας τα βιβλία τους, αυτοί αποφεύγουν τις εκ του σύνεγγυς επαφές, αρνούμενοι να παρουσιαστούν στα γραφεία της υπηρεσίας.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως όλα δείχνουν, κάποιοι δασκαλεύουν τους ελεγχόμενους να ακολουθήσουν συγκεκριμένη τακτική, ανοίγοντας όμως έτσι και μια νέα τρύπα στο σύστημα ποινών της Εφορίας.
Πώς στήνεται το κόλπο
Εμπειρα στελέχη των ελεγκτικών μηχανισμών διαπιστώνουν πως αρχίζει να γίνεται δόλια χρήση του πλέγματος δικαιωμάτων και ποινών από φορολογούμενους που καλούνται να προσέλθουν προς έλεγχο.
Το «savoir vivre» που εφαρμόζει η Φορολογική Διοίκηση (Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών, νόμος 4987/2022) προβλέπει πως όταν ένας φορολογούμενος επιλέγεται προς έλεγχο λαμβάνει πρόσκληση προκειμένου μέσα σε χρονικό διάστημα μιας εβδομάδας να προσκομίσει στην αρμόδια υπηρεσία τα βιβλία και όλα τα λογιστικά αρχεία της επιχείρησης προκειμένου να γίνει ο έλεγχος με βάση παραστατικά και αποδείξεις.
Απέναντι στον κανόνα αυτό, όμως, παρατηρείται μια νέα τάση: ένας -συνεχώς αυξανόμενος- αριθμός επιχειρήσεων επιλέγει να μην προσκομίσει καν τα (πιθανόν πειραγμένα) βιβλία και τα στοιχεία του.
Γιατί επιλέγουν κάτι τέτοιο;
Η εξήγηση κρύβεται στις διατάξεις που ισχύουν και κάνουν χρήση τους οι πλέον μυημένοι στα νέα κόλπα φοροδιαφυγής:
■ Αν δεν προσκομίσουν τα βιβλία και τα αποδεικτικά στοιχεία, τότε επιβάλλεται πρόστιμο 15% του μέσου τζίρου τριετίας. Το ποσό προκύπτει με βάση τον ακαθάριστο τζίρο που είχαν δηλώσει/εμφανίσει οι ίδιοι κατά την τελευταία τριετία, διαιρώντας διά 3 και πολλαπλασιάζοντάς τον με 15%. Καταβάλλουν έτσι πρόστιμο που κυμαίνεται από 5.000 έως 30.000 ευρώ για τις επιχειρήσεις με απλογραφικά στοιχεία (Α’ και Β’ Κατηγορίας βιβλία) ή έως 90.000 το πολύ για τις επιχειρήσεις με διπλογραφικά (Γ’ κατηγορίας), το οποίο και θεωρείται η ανώτατη ταρίφα, καθώς η μη προσκόμιση εξομοιώνεται με τη μη τήρηση βιβλίων.
■ Αντιθέτως, αν προσκομίσουν τα βιβλία, τότε το πρόστιμο μπορεί να ανεβαίνει στα ύψη (χωρίς το «ταβάνι» στα 30.000 ή στα 90.000 ευρώ ανά κατηγορία επιχείρησης) με βάση τα πραγματικά δεδομένα που θα προκύψουν από τα προσκομιζόμενα στοιχεία (π.χ. αθροιστικά λάθη, αμφισβητούμενες δαπάνες χωρίς παραστατικά ή κατά παράβαση τυπικών όρων ή ορίων, πλαστά ή εικονικά κ.ά.). Ακόμα χειρότερα, όμως, εάν ο έλεγχος ολοκληρωθεί και αποκαλυφθούν σοβαρές παραβάσεις, απειλούνται ακόμα και με ποινικές κυρώσεις, με βάση το ύψος της βεβαιούμενης φοροδιαφυγής (π.χ. από 50.000 ευρώ σε ΦΠΑ ή 100.000 ευρώ φόρου εισοδήματος κ.λπ.).
Η παγίδα
Μία επιπλέον λεπτομέρεια που γνωρίζουν όσοι αποφεύγουν τις… επισκέψεις στα Κέντρα Ελέγχου ή σε άλλες ελεγκτικές υπηρεσίες είναι ότι οι ελεγκτές έχουν τη δυνατότητα, μέσω ειδικού λογισμικού που έχει αναπτύξει η ΑΑΔΕ, να εντοπίζουν αν τα βιβλία είναι πειραγμένα. Με τον τρόπο αυτό, όσοι έχουν λόγο να ανησυχούν ξέρουν ότι πολύ δύσκολα θα αποφύγουν τα πρόστιμα και τις ποινικές κυρώσεις.
Η διαπίστωση του φαινομένου ξεκίνησε από τους ελέγχους της Υπηρεσίας Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ), αλλά και ορισμένων ΔΟΥ.
Πλέον όμως στο παιχνίδι έχουν μπει τα νέα Ελεγκτικά Κέντρα και οι έλεγχοι έχουν εντατικοποιηθεί. Οι ελεγχόμενοι καλούνται να προσέλθουν στο ειδικό «γυάλινο δωματιάκι» όπου -μακριά από το γραφείο του ελεγκτή και υπό πλήρη οπτική διαφάνεια- διεξάγονται οι συναντήσεις με τα στελέχη της Φορολογικής Διοίκησης.
Αποτέλεσμα της ελεγκτικής πίεσης αυτής είναι ότι:
■ Το 2021 είχαν διαπιστωθεί 11 κρούσματα (ΑΦΜ) μη προσέλευσης και προσκόμισης στοιχείων. Οι ελεγχόμενοι δέχτηκαν πρόστιμα ύψους 1,9 εκατ. ευρώ.
■ Το 2022 διαπιστώθηκαν 80 κρούσματα (ΑΦΜ) στους οποίους επιβλήθηκε πρόστιμο 7,1 εκατ. ευρώ για μη προσκόμιση των στοιχείων που ζητούσε η Εφορία.
■ Μόλις στο α’ δίμηνο του 2023 διαπιστώθηκε ότι ήδη 9 επιχειρήσεις απέφυγαν να προσκομίσουν τα βιβλία και προτίμησαν να υποστούν τα διόλου ευκαταφρόνητα πρόστιμα ύψους σχεδόν 1 εκατ. ευρώ, με ανώτατη ταρίφα 90.000 ευρώ για καθεμία!
Στις περιπτώσεις αυτές εκτιμάται ότι αν ο έλεγχος της Εφορίας μεταφερόταν «στο γραφείο» θα μπορούσε να εντοπίσει φουσκωμένες δαπάνες, λάθη εκ μεταφοράς ή πλαστά και εικονικά τιμολόγια, με σκοπό τη φοροαπόκρυψη. Και αυτό επιτεύχθηκε χάρη και στα νέα εργαλεία που διαθέτει πλέον η Φορολογική Διοίκηση, όπως η ψηφιακή τιμολόγηση και η online τήρηση των τιμολογίων και των βιβλίων εσόδων-εξόδων, ενώ έπεται από τον Ιούνιο και απευθείας διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και την Εφορία.
Οι έλεγχοι της ΑΑΔΕ συνεχίζονται πλέον πιο εντατικά στην κατεύθυνση αυτή, ενώ το υπουργείο Οικονομικών παρακολουθεί το φαινόμενο προκειμένου να παρέμβει, εφόσον χρειαστεί, νομοθετικά.