Η Χαμάς είναι μια παλαιστινιακή ισλαμιστική μαχητική ομάδα με πολιτική και ένοπλη πτέρυγα. Δεν αναγνωρίζει το κράτος του Ισραήλ και, σύμφωνα με τις δικές της δηλώσεις, θέλει να καταστρέψει τη χώρα. Η Γερμανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένα αραβικά κράτη κατατάσσουν τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.
Η Χαμάς ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σε αντίθεση με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) του πρώην προέδρου της Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής Γιάσερ Αραφάτ.
Η Χαμάς αποτελείται από διάφορες στρατιωτικές φατρίες, συμπεριλαμβανομένων των Ταξιαρχιών Qassam, οι οποίες έχουν πραγματοποιήσει πολλές επιθέσεις και βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας κατά του Ισραήλ τα τελευταία χρόνια. Η οργάνωση περιλαμβάνει επίσης ένα πολιτικό κόμμα και οργανώσεις βοήθειας.
Η θανατηφόρα Δεύτερη Ιντιφάντα
Το Ισραήλ και η PLO ξεκίνησαν την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο το 1993, όταν η κάθε πλευρά αναγνώρισε την άλλη. Η Χαμάς, ωστόσο, δεν αναγνώρισε αυτή την ιστορική συμφωνία και συνεχίζει να πραγματοποιεί τρομοκρατικές επιθέσεις στο ισραηλινό έδαφος.
Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Ιντιφάντα (2000-2005), παλαιστινιακές μαχητικές ομάδες – συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, της Ισλαμικής Τζιχάντ και των Ταξιαρχιών Αλ Άκσα του Κινήματος Φατάχ – πραγματοποίησαν πολυάριθμες επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών αμάχων.
Ο ισραηλινός στρατός μετακόμισε σε παλαιστινιακές πόλεις που βρίσκονται υπό παλαιστινιακή αυτοδιοίκηση βάσει των Συμφωνιών του Όσλο, συμπεριλαμβανομένης της Ραμάλα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, 4.228 Παλαιστίνιοι, 1.024 Ισραηλινοί και 63 ξένοι υπήκοοι σκοτώθηκαν στις μάχες μεταξύ Σεπτεμβρίου 2000 και Ιουλίου 2007.
2007: Η Χαμάς αναλαμβάνει την εξουσία στη Γάζα
Η μαχητική Χαμάς αναδείχθηκε νικήτρια στις παλαιστινιακές κοινοβουλευτικές εκλογές του 2006. Το 2007, η Χαμάς πήρε τον έλεγχο της Γάζας μετά από σκληρές μάχες ενάντια στο κίνημα της Φατάχ, ένα εθνικιστικό και σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που συγκαταλέγεται σε αυτά που απαρτίζουν την PLO.
Έκτοτε, υπήρξε μια ενδοπαλαιστινιακή πολιτική διάσπαση: η Χαμάς ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας , ενώ η Παλαιστινιακή Αρχή, στην οποία κυριαρχεί το κόμμα Φάταχ, κυβερνά τα μερικώς αυτόνομα εδάφη στη Δυτική Όχθη.
Στη συνέχεια, το Ισραήλ κήρυξε τη Γάζα «εχθρικό έδαφος» και ενίσχυσε το εκτεταμένο και συνεχιζόμενο κλείσιμό της, που εφαρμόστηκε εν μέρει από την Αίγυπτο, η οποία μοιράζεται τα νοτιοδυτικά σύνορα. Το Ισραήλ και, σε μικρότερο βαθμό, η Αίγυπτος, ελέγχουν τη χερσαία, θαλάσσια και αεροπορική πρόσβαση στον παλαιστινιακό θύλακα .
Η Λωρίδα της Γάζας είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στον κόσμο. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού ζει σε τρομερή φτώχεια και βασίζεται στην ανθρωπιστική βοήθεια. Η Χαμάς συνέχισε τις επιθέσεις της στο Ισραήλ από τη Γάζα, δηλώνοντάς τις ως «αυτοάμυνα». Μέχρι στιγμής έχουν σημειωθεί τέσσερις ένοπλες συγκρούσεις με τον ισραηλινό στρατό: από το 2008-09 και το 2012, το 2014 και το 2021.
Η πολιτική αποκλεισμού του Ισραήλ , η οποία αντιμετωπίστηκε με επανειλημμένες εκτοξεύσεις ρουκετών από παλαιστινιακές μαχητικές ομάδες εναντίον Ισραηλινών πολιτών και τοποθεσιών κοντά στη Λωρίδα της Γάζας, οδήγησε σε εντάσεις που ξεκίνησαν τον πρώτο πόλεμο στη Γάζα στις 27 Δεκεμβρίου 2008. Η στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ “Επιχείρηση Cast Lead” έληξε στις 18 Ιανουαρίου 2009.
Ένας άλλος πόλεμος ξέσπασε μεταξύ της Χαμάς στη Γάζα και του Ισραήλ στις 14 Νοεμβρίου 2012, αυτή τη φορά διήρκεσε οκτώ ημέρες.
Μόλις ενάμιση χρόνο αργότερα, ο τρίτος πόλεμος στη Γάζα ξεκίνησε στις 8 Ιουλίου 2014, μετά από συνεχείς εκτοξεύσεις ρουκετών από τη Γάζα στο Ισραήλ. Τελείωσε με προσωρινή κατάπαυση του πυρός στις 26 Αυγούστου.
Στη συνέχεια, στις 10 Μαΐου 2021, ξέσπασε ξανά πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Γάζας, αφού η Χαμάς εκτόξευσε ρουκέτες στην Ιερουσαλήμ. Η σύγκρουση ήρθε μετά από εβδομάδες αναταραχών, κυρίως στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, λόγω της αναγκαστικής έξωσης παλαιστινιακών σπιτιών στη συνοικία Sheikh Jarrah και της βίας στο Όρος του Ναού και στο Τζαμί Αλ Άκσα.
Αυτός ο πόλεμος έληξε στις 21 Μαΐου 2021 με κατάπαυση του πυρός, αφού περισσότεροι από 260 άνθρωποι σκοτώθηκαν στη Λωρίδα της Γάζας και τουλάχιστον 10 άνθρωποι στο Ισραήλ, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.
Τώρα η βία έχει φουντώσει ξανά, με την άνευ προηγουμένου μεγάλης κλίμακας επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 6 Οκτωβρίου 2023. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε ότι το Ισραήλ βρίσκεται σε «πόλεμο» και υποσχέθηκε να λάβει σοβαρά αντίποινα.