Aποζημιώσεις 50 εκατ. το χρόνο στην ιδιωτική Hellenic Train που διαχειρίζεται τα τρένα στην Ελλάδα μετά την ιδιωτικοποίησή τους, το 2017, πληρώνει το Ελληνικό Δημόσιο για να εκτελεί Υποχρεώσεις Δημόσιας Υπηρεσίας. Δρομολόγια δηλαδή δήθεν άγονης γραμμής, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το πλέον κερδοφόρο δρομολόγιο Αθήνας-Θεσσαλονίκης.
Αυτό προβλέπει η τελευταία σύμβαση με την Hellenic Train για τις Υποχρεώσεις Δημόσιας Υπηρεσίας, στο όνομα επενδύσεων που θα γίνουν για νέα, σύγχρονα τραίνα, ηλεκτρικά και τρένα υδρογόνου, με στόχο τη βελτίωση τόσο των υποδομών όσο και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ωστόσο, παρά τις υποσχέσεις για ποιοτικές υπηρεσίες και πολλά δρομολόγια αυτό που κάνει γνωστή την εταιρεία στο επιβατικό κοινό, είναι τα τεχνικά προβλήματα, οι καθυστερήσεις και τα δρομολόγια που ακυρώνονται και αντικαθίστανται με λεωφορεία.
Οι Ιταλοί ανανέωσαν το καλοκαίρι τη σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο, μια συμφωνία, που σήμερα αποκτά άλλη σημασία, τη στιγμή που αναδεικνύεται με τον πλέον δραματικό τρόπο η κακή κατάσταση των ελληνικών σιδηροδρόμων και ενώ ακόμη δεν έχουν μοιραστεί οι ευθύνες για το τραγικό δυστύχημα μεταξύ ΟΣΕ και Hellenic Train. Στη σημερινή συγκυρία, οι απαιτήσεις, διαφάνειας, λογοδοσίας και υπευθυνότητας μπαίνουν στο επίκεντρο τόσο για το Ελληνικό Δημόσιο όσο και για την Hellenic Train.
Η Hellenic Train είναι η παλιά ΤΡΑΙΝΟΣΕ (μία από τις παλιές θυγατρικές του ΟΣΕ) που στην αρχή μπήκε στο ΤΑΙΠΕΔ και μετά ιδιωτικοποιήθηκε το 2017. Η εταιρεία έχει την εμπορική εκμετάλλευση των τρένων και ανήκει στην ιταλική Ferrovie dello Stato Italiane Group (FSI).
Στο πλαίσιο αυτό υπενθυμίζουμε, ότι ποσό των 50 εκ. ευρώ που πληρώνουμε στον ιταλικό όμιλο αντιστοιχεί:
i) την αποζημίωση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε. για την παροχή Υπηρεσιών, έως και 21 εκατ. ευρώ χωρίς ΦΠΑ, ii) τα τέλη χρήσης της υποδομής για την εκτέλεση των Υπηρεσιών, τα οποία αποδίδονται στον Διαχειριστή της Υποδομής μέσω της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε., έως και 19 εκατ. ευρώ χωρίς ΦΠΑ και
iii) το αντίτιμο των μισθωμάτων του τροχαίου υλικού, που χρησιμοποιείται για την εκτέλεση των υπηρεσιών έως και 10 εκατ. ευρώ χωρίς ΦΠΑ.
Δηλαδή, αν και ιδιωτικοποίησε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, το Ελληνικό Δημόσιο συνεχίζει να αποζημιώνει τη λειτουργία της, όπως έκανε και όταν ήταν δημόσια. Οι ρίζες της λεόντειας αυτής συμφωνίας, βρίσκονται στην αρχική συμφωνία ιδιωτικοποίησης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, που έγινε το 2017 επί ΣΥΡΙΖΑ και Μνημονίων, και όπως πολλοί λένε, ήταν μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας στην οποία αναγκάστηκε η κυβέρνηση να συμφωνήσει. Η σύμβαση ιδιωτικοποίησης που υπογράφηκε το 2017 μεταξύ ΤΑΙΠΕΔ και Ferrovie dello Stato για τη μεταβίβαση του 100% των μετοχών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ ουδέποτε δημοσιεύθηκε.
Επίσης, όπως φαίνεται στον τελευταίο ισολογισμό της εταιρείας, του 2021, αυτά τα 50 εκ. ευρώ της αποζημίωσης του Δημοσίου αποτελούν το 44% των εσόδων της. Σε περίπτωση θετικού οικονομικού αποτελέσματος, των δρομολογίων της σύμβαση το Ελληνικό Δημόσιο λαμβάνει ποσοστό 20% από τα καθαρά έσοδα, ενώ το υπόλοιπο 80% παρέχεται ως κίνητρο αποδοτικότητας στον πάροχο, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα. Τα συνολικά κέρδη του 2021 ήταν 56.985 ευρώ.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από τη σύμβαση στην υλοποίηση επενδύσεων. Ωστόσο, οι επενδύσεις που πραγματοποιεί η εταιρεία Hellenic Train σε νέα τρένα, γίνονται εξαγοράζοντας τρένα από τη μητρική εταιρεία. Όπως αναφέρεται στον ισολογισμό του 2021, απέκτησε υπέγραψε σύμβαση με τη μητρική της εταιρεία για την μεταβίβαση στην ελληνική θυγατρική 5 αμαξοστοιχιών αξίας 47,5 εκ. ευρώ, επιτυγχάνοντας οι επενδύσεις της μιας εταιρείας να είναι έσοδα για την άλλη. Επίσης εταιρεία του ομίλου είναι FSI Techonology από την οποία προμηθεύτηκε τεχνολογική λύση επένδυσης 1,65 εκ. ευρώ.
Σημειώνεται επίσης ότι στον ισολογισμό του 2021 η εταιρεία αναφέρει επίσης ότι έχει ξεκινήσει ένα φιλόδοξο σύνολο ενεργειών, που θα λειτουργεί από το 2022 για να μπορεί να διαχειρίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κρίσιμες καταστάσεις με κατάλληλα συστήματα παρακολούθησης και ελέγχου.
Η νέα σύμβαση του 2022
Σύμφωνα με τον τρόπο που παρουσίασε ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Κώστας Καραμανλής, με τη νέα σύμβαση με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, επιτυγχάνονται πέντε πολύ σημαντικά πράγματα:
- Πρώτον, θα γίνονται δρομολόγια σε όλη τη χώρα, στο σύνολο του δικτύου ακόμα και στους θεωρούμενους μη εμπορικούς προορισμούς. Κι αυτό πλέον θα διασφαλίζεται πραγματικά, αφού για πρώτη φορά προβλέπονται ρήτρες και κυρώσεις. «Μέχρι σήμερα, είτε ήταν κρατική είτε ιδιωτική η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, λάμβανε όλα τα χρήματα για τις άγονες γραμμές χωρίς επί της ουσίας να ελέγχει κανείς εάν αυτά τα δρομολόγια εκτελούνται. Με αυτή τη σύμβαση, μπαίνει ένα τέλος σε αυτό», τόνισε ο κ. Καραμανλής.
- Δεύτερον, το μεγαλύτερο μέρος της ετήσιας αποζημίωσης θα επιστρέφεται στο ελληνικό δημόσιο για περαιτέρω ενίσχυση των σιδηροδρομικών μεταφορών. «Διότι η Hellenic Train ως χρήστης της γραμμής πληρώνει τέλη χρήσης σε αυτόν που είναι ο διαχειριστής της γραμμής και αυτός είναι ο κρατικός ΟΣΕ», εξήγησε.
- Τρίτον, η Hellenic Train δεσμεύεται σε συγκεκριμένες επενδύσεις για νέα, σύγχρονα τραίνα, ηλεκτρικά και τραίνα υδρογόνου, με στόχο τη βελτίωση τόσο των υποδομών όσο και των παρεχόμενων υπηρεσιών.
- Τέταρτον, το ελληνικό Δημόσιο και η Hellenic Train συμφωνούν πως όσο περισσότερο υλοποιούνται οι επενδύσεις, τόσο περισσότερο θα διαρκέσει κι αυτή η νέα σύμβαση.
- Πέμπτον, προβλέπεται κίνητρο αποδοτικότητας του μηχανισμού αποζημίωσης σε περίπτωση θετικού οικονομικού αποτελέσματος. Δηλαδή το ελληνικό Δημόσιο θα προσβλέπει να πάρει περισσότερα χρήματα.
Όπως είχε υπολογίσει ο πρώην υπουργός το συνολικό όφελος από τη νέα σύμβαση για το ελληνικό Δημόσιο υπολογίζεται (μαζί με τη μισθοδοσία) περίπου στα δύο δισ. ευρώ για 10 χρόνια, ενώ το άμεσο όφελος είναι γύρω στα 450 εκατ. ευρώ. Δηλαδή το ελληνικό Δημόσιο δίνει αυτή τη στιγμή 50 εκατ. ευρώ το χρόνο, και θα λάβει πίσω περίπου 450 εκατ. ευρώ σε μορφή επενδύσεων από την εταιρεία, είχε πει.
Ωστόσο, καθώς οι απαιτήσεις λογοδοσίας και διαφάνειας έρχονται στο επίκεντρο, ερωτάται η εταιρεία: Ποιες είναι αναλυτικά οι επενδύσεις 450 εκ. ευρώ που προγραμματίζει και με ποιο χρονοδιάγραμμα; Τα σύγχρονα τρένα, ηλεκτρικά και τραίνα υδρογόνου που έχει υποσχεθεί, μπορούν να μπουν στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και πότε; Πρόκειται για αμαξοστοιχίες που θα αγοραστούν από τη μητρική; Πόσα δρομολόγια πραγματοποιεί σήμερα; έχει τοποθετήσει το σύστημα ασφάλειας και παρακολούθησης και το έργο σιδηροδρομικής ετεροτεχνολογίας που αναφέρει το 2021; Πόσα εισιτήρια έχει κόψει και τι έσοδα έχει από την “άγονη γραμμή” Αθήνας-Θεσσαλονίκης”;