Το μεγαλύτερο χρηματιστήριο στον κόσμο – αυτό της Νέας Υόρκης – ιδρύθηκε επίσημα, σαν σήμερα στις 8 Μαρτίου του 1817. Οι “ρίζες” του όμως βρίσκονται αρκετά χρόνια πίσω στο 1792, όταν 24 χρηματιστές συναντήθηκαν κάτω από έναν πλάτανο στη Wall Street και υπέγραψαν μια συμφωνία στην οποία καθόριζαν τον τρόπο με τον οποίο θα έκαναν τις συναλλαγές τους. Η αρχική διεύθυνση του χρηματιστηρίου ήταν Wall Street 40. Σήμερα το χρηματιστήριο βρίσκεται στη Wall Street 11.
Της Πέπης Οικονομάκη
Γιατί Wall Street;
Η Wall Street πιθανότατα πήρε το όνομά της από τα τείχη της πόλης, καθώς η Νέα Υόρκη ήταν κάποτε τόσο μικρή που η Wall Street σηματοδοτούσε το τέλος των ορίων της.
Η Wall Street, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης εμφανίζεται για πρώτη φορά ως τμήμα ενός βοσκοτόπου προβάτων που χρησιμοποιούσαν από κοινού οι κάτοικοι του Νέου Άμστερνταμ. Η φυσική της κατάσταση ήταν εν μέρει ορεινή και εν μέρει λιβάδι με βάλτο.
Περίπου στα μέσα του δέκατου έβδομου αιώνα, οι Άγγλοι στις αποικίες της Νέας Αγγλίας άρχισαν να πιέζουν έντονα τους Ολλανδούς στη Νέα Ολλανδία υπό την απειλή εισβολής, όχι μόνο από τους ίδιους αλλά και από τους ιθαγενείς Αμερικανούς και από τους πειρατές. Με έντονο το συναίσθημα του φόβου, οι αρχές της πόλης αποφάσισαν να οχυρώσουν τον τόπο και το 1653 κατασκεύασαν ένα τείχος κατά μήκος του νησιού που διέσχιζε ακριβώς τον παλιό βοσκότοπο των προβάτων.
Απαγορεύτηκε στους πολίτες να οικοδομήσουν σε απόσταση μικρότερη των 100 ποδιών από το τείχος, καθώς ο ελεύθερος αυτός χώρος προοριζόταν για τις μετακινήσεις των στρατευμάτων.
Σύντομα έγινε ένας σημαντικός αυτοκινητόδρομος που έσφυζε από εμπορική δραστηριότητα, επειδή ένωνε τις όχθες του ποταμού East River με εκείνες του ποταμού Hudson στα δυτικά. Η αναμενόμενη επίθεση στην πόλη δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αλλά το τείχος διατηρήθηκε.
Ο ανοιχτός χώρος κατά μήκος του τείχους ονομαζόταν αρχικά The Cingel, που σήμαινε “οι προμαχώνες”. Οι κάτοικοι της εποχής έλεγαν ότι έμεναν “long de Wal”, και έτσι με τα χρόνια ο δρόμος έμεινε γνωστός ως η “οδός του τείχους”, δηλαδή Wall Street.
Το τείχος κατεδαφίστηκε γύρω στο 1699 και οι πέτρες του χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του παλιού δημαρχείου, το οποίο βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Wall και Nassau, στη θέση που σήμερα βρίσκεται το υποθηκοφυλακείο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Νέα Υόρκη ήταν η εθνική πρωτεύουσα των ΗΠΑ από το 1785 έως το 1790, έτσι και το Ομοσπονδιακό Μέγαρο χτίστηκε στη Wall Street. Ο Τζορτζ Ουάσινγκτον ορκίστηκε στα σκαλιά αυτού του κτιρίου.
Το πρώτο ανταλλακτήριο
Το 1792, 24 χρηματιστές υπογράφουν τη Συμφωνία του Buttonwood για την καθιέρωση μιας επίσημης συμφωνίας διαπραγμάτευσης τίτλων με σκοπό την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις αγορές, κάτω από έναν πλάτανο, έξω από το Tontine Coffee House, στη Wall Street, εγκαινιάζοντας το ανταλλακτήριο της Νέας Υόρκης.
Στην ακμή του, το Tontine ήταν ένα από τα πιο πολυσύχναστα κέντρα της Νέας Υόρκης για την αγορά και την πώληση μετοχών και άλλων εμπορευμάτων, για επιχειρηματικές συναλλαγές και πολιτικές συζητήσεις. Το καφενείο φιλοξενούσε μεταξύ άλλων δημοπρασίες, δεξιώσεις και χορούς ενώ κατά τις βραδινές ώρες κάποιοι μαζεύονταν εκεί για να παίξουν τυχερά παιχνίδια και να κάνουν συναλλαγές που κάθε άλλο παρά τίμιες ήταν. Το καφενείο παρείχε επίσης χώρο για την καταγραφή των φορτίων των πλοίων και την εμπορία των σκλάβων. Το Tontine χαρακτηριζόταν αταξικό και οι πολιτικές διαδηλώσεις και η βία δεν ήταν ασυνήθιστες. Στον απόηχο της Γαλλικής Επανάστασης, ξεσπούσαν καθημερινά καυγάδες μεταξύ των ατόμων που συμπαθούσαν αντίστοιχα τους Βρετανούς ή τους Γάλλους.
Το εμπόριο στο Tontine Coffee House συνεχίστηκε μέχρι το 1817. Η ανάπτυξη των εμπορικών διαδικασιών του Tontine είχε επιφέρει τη δημιουργία του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης (NYSEB), ένα πολύ σημαντικό βήμα στην ιστορία του NYSE, και απαιτούσε έναν μεγαλύτερο χώρο. Το NYSEB αναγνωρίζεται ως ο πρόδρομος του σημερινού Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, του μεγαλύτερου χρηματιστηρίου στον κόσμο. Το ίδιο το Tontine μετατράπηκε σε ταβέρνα από τον John Morse το 1826 και σε ξενοδοχείο από τους Lovejoy & Belcher το 1832.
Το νέο χρηματιστήριο
Στις αρχές του 1817, η ομάδα των εμπόρων της Νέας Υόρκης, αντιλαμβανόμενη ότι το χρηματιστήριό τους βρισκόταν πλέον σε πτώση μετά την αναταραχή με τα ομόλογα του επαναστατικού πολέμου και τις μετοχές της Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών, έστειλε έναν παρατηρητή στο χρηματιστήριο της Φιλαδέλφειας.
Στις 8 Μαρτίου 1817, με την επιστροφή του παρατηρητή, ο οποίος μετέφερε τα νέα για το ακμάζον χρηματιστήριο της Φιλαδέλφειας, οργανώθηκε επίσημα το Συμβούλιο Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Την ίδια μέρα συνέταξε το καταστατικό του νεοβαπτιζόμενου “New York Stock & Exchange Board”.
Ο Anthony Stockholm εξελέγη πρώτος πρόεδρος του Χρηματιστηρίου. Η ιστορία του NYSE αναφέρει ότι εκείνη την εποχή υπήρχαν 30 μετοχές που διαπραγματεύονταν στο χρηματιστήριο. Ο πρόεδρος του χρηματιστηρίου φώναζε τα ονόματα των μετοχών ξεχωριστά και οι χρηματιστές φώναζαν τις προσφορές τους από τις καρέκλες τους. Αυτή η πρακτική συνεχίστηκε μέχρι περίπου το 1871.
Οι θέσεις στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης μισθώνονται ή πωλούνται από τους ιδιοκτήτες και όχι από το ίδιο το χρηματιστήριο. Το 1817 μια θέση κόστιζε περίπου 25 δολάρια, το 1827 αυξήθηκε στα 100 δολάρια και το 1848 η τιμή ήταν 400 δολάρια. Τον Δεκέμβριο του 2005, μια θέση πωλήθηκε για 4 εκατομμύρια δολάρια. Η ιστορία του NYSE έχει δείξει ότι ο αριθμός των θέσεων στο Χρηματιστήριο αυξάνεται σταθερά με την πάροδο των ετών. Το 1868 υπήρχαν μόνο 533 θέσεις.
Η πρώτη κεντρική τοποθεσία του NYSE ήταν ένα δωμάτιο που ενοικιαζόταν για 200 δολάρια το μήνα και βρισκόταν στην 40 Wall Street. Το 1835 το NYSE καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά της Νέας Υόρκης και μεταφέρθηκε σε προσωρινή έδρα.
Στη σημερινή του θέση, δηλαδή στη Wall Street 11, το Χρηματιστήριο μεταφέρθηκε το 1903.