6 Απριλίου 1772: Όταν η Αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη σταμάτησε να φορολογεί τους… γενειοφόρους!

Σαν σήμερα, στις 6 Απριλίου 1772, η Μεγάλη Αικατερίνη, Αυτοκράτειρα της Ρωσίας, βάζει τέλος στη φορολόγηση των ανδρών με γένια, που είχε θεσπιστεί από τον Τσάρο Πέτρο, τον Μέγα το 1698.

Μα φαντάζεστε τι έσοδα θα είχε το κράτος αν αυτός ο φόρος ίσχυε σήμερα;

Της Πέπης Οικονομάκη

Όμως γιατί ο Τσάρος Πέτρος, ο μέγας καθιέρωσε φόρο γενειάδας;

Ο Τσάρος Πέτρος Α’ δεν ήταν ο μόνος ηγεμόνας στην ιστορία που έβαλε τέτοιου είδους φόρο. Ο Ερρίκος Ζ΄της Αγγλίας έκανε το ίδιο – αλλά αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ο λόγος που ο Πέτρος προχώρησε σε αυτή την απόφαση, αλλά και ο τρόπος που την εισήγαγε στον λαό του.

Πριν από τον Πέτρο Α΄, η Ρωσία δεν ήταν ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την Ευρώπη, και παρά το μέγεθός της δεν διέθετε ναυτικό για να προστατεύσει τα θαλάσσια σύνορά της.  Την ίδια εποχή όμως, Άγγλοι και οι Ολλανδοί εξερευνούσαν και αποίκιζαν τον πλανήτη! Με στόχο να μάθει από τις επιτυχίες των ευρωπαϊκών εθνών, ο Πέτρος Α΄κατά τη διάρκεια του 1697 και του 1698 ταξίδεψε στην Ευρώπη, μεταμφιεσμένος, ως “Λοχίας Πιοτρ Μιχαΐλοφ”.

Πέρασε τέσσερις μήνες εργαζόμενος σε ένα ναυπηγείο της Ολλανδικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών, όπου είχε τη δυνατότητα να μάθει για τις ναυπηγικές καινοτομίες της εποχής. Μετά, πήγε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου συνέχισε τη μελέτη της ναυπηγικής, εργαζόμενος στο ναυπηγείο του Βασιλικού Ναυτικού στο Ντέπφορντ, ενώ επισκέφθηκε επίσης εργοστάσια, οπλοστάσια, σχολεία και μουσεία και παρακολούθησε ακόμη και συνεδρίαση του Κοινοβουλίου.

Το σχέδιο εκσυγχρονισμού

Όταν επέστρεψε, ο Πέτρος Α’ ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο εκσυγχρονισμού της Ρωσίας, ώστε να μπορέσει να ανταγωνιστεί τις ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις, αλλάζοντας την οικονομία, την κυβέρνηση, τον πολιτισμό και τις θρησκευτικές συνήθειες”, γράφει ο Mario Sosa για το Πανεπιστήμιο St. Mary’s. “Κάνοντας όλα αυτά, η Ρωσία μπόρεσε να επεκταθεί και να γίνει μια από τις πιο ισχυρές χώρες στο ανατολικό ημισφαίριο”.

Αναθεώρησε το ημερολόγιο της Ρωσίας, εισήγαγε αλλαγές στον τρόπο γραφής της ρωσικής γλώσσας, άλλαξε εντελώς τον στρατό και προσπάθησε να πείσει τους Ρώσους να… ξυρίσουν τα γένια τους όπως κάνει όλος ο μοντέρνος δυτικός κόσμος!

Η εφαρμογή του μέτρου του «του ξυρισμένου Ρώσου» ξεκίνησε με αρκετά δραματικό τρόπο σε μια δεξίωση που έγινε προς τιμήν του, λίγο καιρό μετά την επιστροφή του από την Ευρώπη. Παρόντες ήταν ο διοικητής του στρατού του, ο υπαρχηγός του Fyodor Romodanovsky, και μια σειρά από βοηθούς και διπλωμάτες. Κι εκεί που όλοι ήταν χαλαροί και ενθουσιασμένοι, ο Πέτρος έβγαλε απροσδόκητα ένα τεράστιο ξυράφι κουρέα και ξύρισε προσωπικά τα γένια των τρομοκρατημένων καλεσμένων του!

Η μεγαλύτερη αντίδραση ήρθε από την Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία διακήρυττε ότι το να κυκλοφορεί κανείς χωρίς τρίχες στο πρόσωπο ήταν βλάσφημο!

Ο ηγεμόνας σκεπτόμενος ότι ήταν πιο έξυπνο να βγάλει χρήματα για το κράτος, από το να κάνει εχθρούς, επέτρεψε σε όσους ήθελαν να κρατήσουν τις γενειάδες τους αρκεί να πληρώσουν … φόρο! Για τους ευγενείς και τους εμπόρους, ο φόρος μπορούσε να φτάσει τα 100 ρούβλια ετησίως – για τους απλούς πολίτες ήταν πολύ χαμηλότερος – μόλις 1 κοπέκ. Σε όσους πλήρωναν τον φόρο δινόταν ένα κουπόνι, ασημένιο για τους ευγενείς και χάλκινο για τους κοινούς θνητούς.

Ο φόρος της γενειάδας έχει μείνει ως μια από τις πιο ιδιόμορφες στιγμές της ιστορίας!